ინტერვიუ CoinsPaid-ის ხელმძღვანელთან, მაქს კრუპიშევთან

Gagarin News: 

– მაქს, გამარჯობა, ძალიან გვიხარია, რომ შენთან გასაუბრების საშუალება გვაქვს! დიდი აღტყინებით ვადევნებთ თვალს, რასაც აკეთებ. მაგრამ ჩვენი მკითხველებისთვის, რომლებმაც შეიძლება არაფერი იცოდნენ CoinsPaid-ის შესახებ, გვიამბე თქვენზე. Რა არის ეს? რისთვის? Რატომ მაინცდამაინც თქვენ?

მაქს კრუპიშევი: 

– ეს, ფაქტობრივად, ბრენდების ეკოსისტემაა, რომელთაგან ყველაზე დიდია Cryptoprocessing.com - გადახდის ინფრასტრუქტურა, რომელიც საშუალებას გაძლევთ, მიიღოთ, გაცვალოთ და შეინახოთ კრიპტოვალუტები. თქვენ ასევე შეგიძლიათ, შეინახოთ ფიატური ფული, რომელიც კრიპტოვალუტის გაყიდვიდან არის მიღებული, ადვილად გადარიცხოთ ის საბანკო ანგარიშზე, ან უკან კრიპტოვალუტაში და რამე მიმართულება მისცეთ. ამ ყველაფრის ავტომატიზაცია ასევე API-ის საშუალებით შეგიძლიათ.

მეორე პროდუქტი არის საფულე. ეს არის კონსუმერული პროდუქტი, რთული Web3 ფუნქციონალობის გარეშე. ფაქტობრივად, გასაგები ინტერფეისი, სადაც ხელმისაწვდომია ყველა ოპერაცია კრიპტოვალუტით, ასევე ფიატური ხიდი საბანკო გადარიცხვებისთვის. ახლა იქ გადახდის სხვადასხვა მეთოდის ინტეგრირება ხდება.

ვინაიდან Cryptoprocessing საკმაოდ დიდი ოპერაციული ბრენდია, მას თავისი სოფტი აქვს. ჩვენ, სხვა საკითხებთან ერთად, მას SaaS-გადაწყვეტილებების სახით ვყიდით. ანუ, ვისაც ასეთი ბიზნესის წამოწყება სურს, ჩვენგან მზა პროდუქტის მიღება, ბირჟებზე არსებულ საკუთარ ანგარიშებთან, ლიკვიდურობის პროვაიდერებთან, ან ცხელ საფულეებთან დაკავშირება შეუძლია.

ასევე გვაქვს ჩვენი მედიაპლატფორმა CoinsPaid Media. ეს არის ახალი ამბების რესურსი პლუს კრიპტოაკადემია, სადაც ადამიანებს ელემენტარულ რაღაცებს ​​უფასოდ ვასწავლით: რა არის კრიპტოვალუტა ზოგადად, რა არის ბლოკჩეინი, როგორ მუშაობს ეს. ამრიგად, ჩვენ ვეხმარებით როგორც ჩვენს თანამშრომლებს, ასევე ნებისმიერ მსურველს. გაგიკვირდებათ, მაგრამ იმ ბიზნესებშიც კი, რომლებიც კრიპტოვალუტასთან მუშაობს, თანამშრომლები ძალიან ხშირად თემაში სულაც არ არიან. მათ, ჯერ ერთი, არ აქვთ შთაგონება ჩაღრმავებისთვის და, მეორეც, არ არსებობს ისეთი მასალა, რომელიც ჩვენ შეგვიძლია, მათ ბაზის სახით მივცეთ. ჩვენ სწორედ ასეთ საბაზო კურსს ვაკეთებთ. ზოგადად, ეს ეხება კრიპტოვალუტასა და სფეროს, პლუს სულ მცირე ინფორმაცია ჩვენზე და ჩვენს სერვისებზე.

თუ ვსაუბრობთ CryptoProcessing.com-ზე, მაშინ მისი ელემენტები შეიძლება ცალკე გაიყიდოს: უბრალოდ საფულე, უბრალოდ ლიკვიდურობის მიმწოდებელი, უბრალოდ ლიკვიდურობის აგრეგატორი. იმიტომ, რომ ჩვენ დაკავშირებული ვართ ლიკვიდურობის სხვადასხვა პროვაიდერებთან და ამ ყველაფრის მიღება API-ს მეშვეობით არის შესაძლებელი. ეს, რა თქმა უნდა, შეიძლება არ იყოს ისეთი იაფი, როგორც მაღალ სპეციალიზებულ ბიზნესში, მაგრამ თუ ვინმეს სჭირდება ყველაფრის ერთდროულად დაკავშირება, მაშინ ჩვენ ეს ყველაფერი გვაქვს.

– მითხარი, შეგიძლია თქვენს პროექტს უწოდო ხიდი კრიპტოვალუტასა და ფიატურ სამყაროს შორის?

– რა თქმა უნდა. მაგრამ ასეთი ხიდი უკვე ბევრია, ამიტომ შემდეგი ნაბიჯის სახით, გვინდა, დავამატოთ საბანკო ანგარიშები და ბარათები. რათა ადამიანმა მიიღოს მზა ონლაინ ბანკი, საიდანაც მას შეუძლია, გაგზავნოს ან მიიღოს ევრო და დოლარი, რათა ერთ ინტერფეისში როგორც კრიპტოვალუტა, ასევე საბანკო ანგარიშები ჰქონდეს. თქვენი ბიზნეს საჭიროებების თავისუფლად გადაჭრის შესაძლებლობა ერთ login-ში. დღეს ჩვენ, ძირითადად, B2B კომპანია ვართ. რა თქმა უნდა, გვაქვს B2C საფულე, მაგრამ შემოსავლის სტრუქტურისა და მომხმარებელთა რაოდენობის მიხედვით ის ჩვენს B2B მიმართულებას ჩამორჩება.

– ანუ პირდაპირ კონკურენციას არ უწევთ, მაგალითად, Bitcoin Lightning-სა და ყველა სახის Layer 2 გადაწყვეტილებებს? 

– კი, რა თქმა უნდა. საფულის მხრივ, ჩვენ კონკურენციას არც Metamask-სა და არც Trust Wallet-ს ვუწევთ. არსებითად, ეს არის საფულეები, სადაც თქვენი პირადი კრიპტოვალუტა გიდევთ. ჩვენ გთავაზობთ მარტივ პროდუქტს, სადაც შეგიძლიათ, კრიპტოვალუტა მეგობრებისგან მიიღოთ და ინტერნეტში რაღაც უცებ გადაიხადოთ: დაასკანერე QR კოდი და დააწკაპუნე  გაგზავნაზე.

ან, თუ კრიპტოვალუტის ყიდვა გჭირდება, მაშინ ჩააგდე საბანკო ანგარიშიდან, გადაცვალე და სადაც გინდა გააგზავნე. ანუ ყველაზე მარტივი ინტერფეისი, ყოველგვარი მნემონიკური ფრაზებისა და სმარტ კონტრაქტის დამატებების გარეშე. შეგიძლიათ, დატოვოთ მემოები, ტრანზაქციების კომენტარები, რათა მოგვიანებით ტრანზაქციის ისტორიაში არ ჩაიკარგოთ.

– თქვენთან ეს პროდუქტი პირად და საქმიან საფულეებად იყოფა. რა განსხვავებაა მათ შორის?

– ბიზნეს საფულე, ფაქტობრივად, კრიპტოპროცესინგული პორტალია. იქ ყველაფერი ერთ ადგილზეა. იქ ბიზნესსაფულეც არის, API-ც და უზარმაზარი ლიმიტებიც. ის, რასაც OTC ჰქვია, საქმიან საფულეში უბრალოს ღილაკზე დაწკაპუნებით შეგიძლია გააკეთო. ეს ასეთი ბიზნესური პროდუქტია. სინამდვილეში, თუ შენ ვებგვედზე განყოფილება "ბიზნესს" ირჩევ, გადამისამართდები  Cryptoprocessing.com-ზე. ანუ, Cryptoprocessing.com არის ბიზნეს საფულე პლუს სავაჭრო ინსტრუმენტები, ყველაფერი ერთში. 

– რამე ვერიფიკაცია არის საჭირო, რომ მეწარმე ხართ? თუ ეს ნებისმიერი მსურველისთვის არის ხელმისაწვდომი?

– არა, არა, ეს მხოლოდ ბიზნესისთვისაა, მხოლოდ კომპანიებისთვის. მანდ არის ვერიფიკაცია, ხელშეკრულებების ხელმოწერა, პირობებით, როგორ ვმუშაობთ, რა საკომისიოებია, როგორ გადაიხედება ეს კომისიები, რა პირობებია და ა.შ.

პირად საფულეში შენ ეთანხმები პირობებს და მუშაობ მათ შესაბამისად, კომპანიასთან მათი განხილვის შესაძლებლობის გარეშე.

– რაზე შოულობს CoinsPaid ფულს, თუ საიდუმლო არ არის?

– საიდუმლო არ არის. გადავწყვიტეთ, არ გვეთამაშა ფარული საკომისიოებით, ამიტომ ჩვენი ძირითადი და თითქმის ერთადერთი შემოსავალი ტრანზაქციების საკომისიოებია.

ანუ, თუ მერჩანტი იღებს გადახდებს, მაშინ ის ამ ტრანზაქციის პროცენტს გვიხდის. თუ ის ყიდულობს და ყიდის კრიპტოვალუტას, მაშინ ამ ოპერაციების პროცენტს გვიხდის. თუ ის უბრალოდ საკუთარ თავს უგზავნის თავის კრიპტოვალუტას, მაშინ ჩვენ ამისთვის საკომისიოს არ ვიღებთ.

იგივე ხდება საფულის შემთხვევაშიც. თუ შენ ახლახან გაიჩინე კრიპტოვალუტა, უბრალოდ გაიტანე ის, ჩვენ ამაზე ფულს არ ვაკეთებთ. გვირჩევნია, კრიპტოვალუტის გატანა ყოველთვის უფასო გავხადოთ. ეს შენი კრიპტოვალუტაა, შეგიძლია წაიღო როცა გინდა და რამდენიც გინდა.

მაგრამ თუ შენ ცვლი, ყიდი ან ყიდულობ, მაშინ საკომისიოს ვიღებთ. პლუს მაინინგის საკომისიოს ვიღებთ, თუმცა თვითღირებულების დონეზე. მონეტების უმეტესობისთვის ჩვენ მისი საერთოდ თავიდან აცილებაც კი შევძელით.

– შენი აზრით, ზოგადად სად ჯობია კრიპტოვალუტის შენახვა? ბირჟები, საფულეები, თუ სხვა რამე?

– მისმინე, აქ პასუხი, თითქოს, ცალსახაა. თუ ეს არის რაიმე სახის კრიპტოვალუტა, რომელიც შენ გაქვს, როგორც საინვესტიციო ინსტრუმენტი, ანუ ის დევს სამომავლოდ, მაშინ ეს არის ან აპარატული საფულეები, როგორიცაა Ledger, ან არაკასტოდიალური საფულეები, როგორიცაა Trust Wallet. ანუ, ეს არის საფულეები, სადაც მნემონიკურ ფრაზას წერთ. პირადად მე, რა თქმა უნდა, აპარატულ საფულეებს გირჩევთ.

თუ კრიპტოვალუტას ყოველდღიურად იყენებ (მაგალითად, იღებ $20 და აგზავნი $20), მაშინ აპარატული საფულე საუკეთესო გამოსავალი არ არის. აქ შეგიძლია, დააყენო რაღაც პატარა საფულეები, რომლებიც საკუთარი თავს მობილურ ტელეფონში აბექაფებს. მაგრამ, თუ შენი ტელეფონი სადმე "წაიყვანეს", ან შენ რაღაც დაგავიწყდა, ან ტელეფონი განახლდა, ან აპლიკაცია განახლდა, ან შენი ბექაფები სადღაც ჩაიკარგა, მაშინ საწყენი იქნება.

რა თქმა უნდა, შენახვა შესაძლებელია ჩვენნაირ საფულეებშიც, თუმცა ეს რაღაც უმნიშვნელო თანხა უნდა იყოს. მაგალითად, თუ შენ ერთი კვირის სახარჯი 100$ გაქვს, მაშინ ასეთ საფულეში 100$-ის შენახვა სავსებით შესაძლებელია, რადგან ამ ფულის დაკარგვა შეგვიძლია შევადაროთ იმას, რომ ეს ფული საფულიდან ქუჩაში ამოგივარდა. მოდი, ასე ვთქვათ, ეს ძალიან კრიტიკული რაღაც არ არის. 

ჩვენს საფულეზე საუბრისას, ცხადია, რომ უსაფრთხოების დონე იქ საკმაოდ მაღალია. ჩვენ გვაქვს უსაფრთხოების აუდიტი, გარდა ამისა, კლიენტის სახსრებს სპეციალურ ცივ საცავში ვინახავთ.

რომ შევაჯამოთ, არ შეინახოთ ფული ბირჟებზე. თუ თქვენ ბირჟაზე ვაჭრობა გჭირდებათ იმით, რაც მხოლოდ მანდ არის, რა თქმა უნდა, ივაჭრეთ. მაგრამ შემდეგ, შეძლებისდაგვარად, ფული უფრო საიმედო ადგილას გაიტანეთ.

 

– რომ გავაგრძელოთ ეს კითხვა: რას ურჩევდი ჩემნაირ პარანოიდულ ადამიანებს, რომლებსაც seed-ფრაზის, ან საფულის დაკარგვის ეშინიათ? რა ვუყოთ ამ შინაგან დემონებს, რომლებიც გეუბნებიან, რომ თქვენს აქტივებზე წვდომის აღდგენა ცენტრალიზებულ ბირჟაზე თეორიულად შესაძლებელია, მაგრამ დაკარგული ფიზიკური საფულის პოვნის მცირე შანსია.

 

– კითხვა კარგია. ვფიქრობ, რომ პარანოიდულმა ადამიანმა seed-ფრაზა უბრალოდ თავისთან უნდა შეინახოს. იმიტომ რომ პარანოია, ამ შემთხვევაში, ცოტა ნაკლები იქნება: გადამოწმებას მაინც შეძლებ, სად გიდევს. 

თუ ფული ბირჟაზე გაქვს, მაშინ ამ ბირჟის შესახებ ყველა ახალი ამბის პარანოიდულად გადაკითხვას დაიწყებ. რადგან პარანოიდული პირისთვის (და ზოგადად,  საკმაოდ მტკივნეულია, იყო პარანოიდული), თუკი ეს შენთან დევს, ჰგავს იმას, ვითომ ფული სახლში კარადაში გიდევს და შენ გასაღები გაქვს. აქ მე აპარატულ  საფულეს გირჩევდი. თუმცა, მე არ გირჩევდი seed-ფრაზის დამახსოვრებას, ასევე იმას, რომ ამ ფრაზით რაიმეს გაკეთება სცადო, იმ მიზნით, რომ ის ფიზიკურად არ არსებობდეს და მხოლოდ შენს მეხსიერებაში ინახებოდეს. ეს საკმაოდ სარისკო თემაა. 

ასევე შეგიძლია, გააკეთო ორი სარეზერვო ბექაფი. ერთი შენთან შეინახო, მეორე კი სადმე გააზიარო და სანდო ადამიანებს მისცე, რომლებიც არ მოგატყუებენ. ჯობია, მათ ერთმანეთის შესახებ არ იცოდნენ. ან, სულ მცირე, არ იცოდნენ, რომ ისინი ამისთვის აირჩიე. რამდენად განხორციელებადია ეს, გაუგებარია, მაგრამ ასეთი ვარიანტები, ალბათ, ასევე რეალიზებადია.

– მოგვიყევი, თუ შეიძლება, ეს ლეგენდარული ისტორია იმის შესახებ, თუ როგორ მოიპოვა თქვენი მაინინგ პულმა კონტროლი ბიტკოინის ქსელის 51%-ზე. რამდენად იყო იმ დროს ბიტკოინი საფრთხეში?

– 2014 წელი იყო. CEX.io-სა და GHash-ში მიმიწვიეს სამუშაოდ, ძალიან მაგარი გუნდი ჰყავდათ და ძალიან მაგარი პროდუქტები ჰქონდათ. შესაბამისად, ჩვენ Ghash.io-ს ინტერფეისებზე ვმუშაობდით. ეს იყო მაინინგ პული და ის CEX.io-თან მჭიდრო კავშირში მუშაობდა. GHash, ფაქტობრივად, ღრუბლოვანი მაინინგის ერთ-ერთი გამომგონებელი გახდა.

ბიტკოინი ჰაიპზე იყო, მასზე ყველა ლაპარაკობდა. ხალხს ეჩვენებოდა, რომ მაინინგში ინვესტიცია რაღაც აქტივში ინვესტირებას ჰგავს. ის მაინერები, რომლებიც CEX-ზე "ვარდებოდნენ", GHash-ს ავტომატურად უკავშირდებოდნენ. ფიზიკური აღჭურვილობის მფლობელები მაინინგ პულს დამოუკიდებლად ირჩევენ. იმისათვის, რომ სტრატუმსერვერმა უფრო ეფექტურად იმუშაოს, ნორმალური, დიდი პულია საჭირო. დიდი პულიდან ბლოკების აღების ალბათობა უფრო მაღალია. ამიტომ, პულის არჩევის შესახებ გადაწყვეტილების მიღების მატრიცაში დიდ პულთან მიახლოება უფრო მომგებიანია, ვიდრე პატარასთან. მისვლა იმასთან, რომელსაც 2%-იანი ჰეშრეიტი აქვს, არც ისე ლოგიკურად გამოიყურება. ბუნებრივია, ყველა დიდთან წავიდა. მაინინგი იზრდებოდა და ყველა Ghash-ში მიდიოდა. ინტერფეისებიც მოსახერხებელი იყო და არჩევანიც მაშინ არ იყო გიჟური.

და აი, 2014 წლის ზაფხულის რომელიღაც სადილზე ოფისის ქვევით $2-იანი ბიზნეს-ლანჩის საჭმელად ჩავედით, ხომ გესმის. ჩვენ, კიევის გუნდი, ვსხედვართ, ბიზნეს-ლანჩს ვჭამთ და ვხედავთ, რომ ახალ ამბებში ჟურნალისტები შფოთავენ, რომ GHash-ს მსოფლიო მაინინგის 52% აქვს, ანუ ბიტკოინის ცენტრალიზაციის რისკი არსებობს. ჩვენ კიდე ვსხედვართ, კიევში, სარდაფის სართულზე, ვჭამთ $2-იან ბიზნეს-ლანჩს კომპოტთან ერთად და ვფიქრობთ: "რა ვქნათ?". გადავწყვიტეთ, გავაკეთოთ პუბლიკაცია, ძვირფასო მაინერებო, გთხოვთ, სხვა ვინმეზე გადაერთოთ. დავწერეთ და ... ეს დასასრულის დასაწყისი იყო... ეს გათიშვა არასოდეს გაჩერდა  და ფაქტობრივად, დაიწყო GHash-ის დაცემა, რომელიც 2 წლის შემდეგ დაიხურა.

კაი გამოცდილება კი იყო. პროდუქტი მართლაც შესანიშნავი გახლდათ. არ ვიცი, არსებობს თუ არა ის რაიმე ფორმით, მაგრამ ყველაფერი სიყვარულით გაკეთდა. ყველაფერი მაინერის თვალსაზრისით გააზრებული იყო: ინტერფეისები, რიცხვები, როგორ გამოიყურება ეს, როგორ არის ახსნილი. ეს კეთდებოდა პროფესიონალების მიერ და პროფესიონალებისთვის.

– ხედავდით თუ არა უკვე მაშინ განსხვავებას ბიტკოინსა და ყველა სხვა კრიპტოვალუტას შორის? რატომ ახდენდით მაინცდამაინც ბიტკოინის მაინინგს? თუ ეს უბრალოდ შემთხვევით მოხდა?

 

– ბიტკოინის დომინაცია მაშინ, 2014 წელს 94% იყო. იყო „ბიტკოინი და რაღაც სხვა“. იმდროინდელი ალტკოინების რამდენიმე მაგალითიც კი ძნელი მოსაყვანია. ალბათ ასე გამოიყურება აიფონის მფლობელებისთვის სხვა ტელეფონები. სხვათა შორის, აიფონი არ მაქვს.

ამიტომ, ხალხი, რა თქმა უნდა, მის მაინინგს ახდენდა. როდესაც ბიტკოინის მაინინგი მთლიანად ASIC-ზე გადავიდა, ადამიანებს მაინც სურდათ, ვიდეობარათებზე რაღაცის მაინინგი მოეხდინათ. ამიტომ LTC-ს - მეორე კრიპტოვალუტის, ალტკოინის მაინინგს ახდენდნენ. შემდეგ ზოგიერთი ალტებისთვისაც "ასიკები" გაჩნდა, ხალხი კიდევ სხვა რაღაცის მაინინგისთვის წავიდა. მაშინ ასეთი დიდი არჩევანი არ იყო. ხდებოდა Darkcoin-ის მაინინგი, რომელიც მოგვიანებით DASH გახდა, ხდებოდა Vertcoin-ის მაინინგი, რომელმაც ასევე სახელი შეიცვალა. ახდენდნენ ყველაფრის მაინინგს, რაც კი შესაძლებელი იყო. მაგრამ სერიოზული ადამიანები, პროფესიონალები, ყურადღებას მხოლოდ ბიტკოინს აქცევდნენ. 2013-2014 წლებში ბიტკოინის გარდა, სხვა რაღაცაზე სერიოზულად საუბარი თითქოს მიღებულიც არ იყო.  

იმ დროს Coinbase და BitPay უკვე არსებობდა. ამ პროექტებისთვის ამერიკელები ათობით მილიონს უკვე აგროვებდნენ. მაგრამ ჩვენ ჯერ კიდევ „ველური დასავლეთი“ გვქონდა.

– წარმოგედგინათ მაშინ, რომ ბიტკოინის ფასი $69,000 იქნებოდა? თუ ეს ფანტასტიკის სფერო იყო?

– წარმომედგინა. 2013 წელს უკვე აზრზე ვიყავი, 2014-ში გემო გავუგე და მივხვდი, რომ სფერო გადარჩებოდა. 2015 წელს სიმშვიდე დაიწყო და ბიტკოინის ფასი $150-მდე ჩამოვიდა. ეს  პირველი კრიპტოზამთარი იყო, რომელიც ოდესმე  მინახავს. გავიფიქრე: „კარგი, დროებითი მოვლენაა“. ტექნოლოგია მაინც მუშაობს, ტექნოლოგია მაგარია, ხალხი ფულს დებს, პროექტები ვითარდება, ამიტომ რაღაც შიში და პანიკა არ იყო, რომ იქნება ასეთი ფასები, ტრილიონობით კაპიტალიზაცია... მართალი გითხრათ, არც კი მახსოვს, რა კაპიტალიზაცია იყო 2015 წელს. იქ, ჩემი აზრით, რამდენიმე ათეული მილიარდი  იყო, თუმცა ეს უკვე საკმაოდ სერიოზულად ჟღერს.

რა თქმა უნდა, იყო ადგილი ზრდისთვის. ხოლო, თუ ფიქრობ, რომ ზრდა ტრილიონებში არის შესაძლებელი, მაშინ ტრილიონებს ბიტკოინების რაოდენობაზე ყოფ და დაახლოებით ხვდები, რა ეღირება ერთი ბიტკოინი. ის, რომ ის ათიათასობით ეღირება, სუფთა მათემატიკურად გამოდიოდა, თუმცა ზღაპრად მაინც ჟღერდა.

– როგორ აფასებ დღევანდელ დათვურ ბაზარს? რამდენად ხისტია ის? თუ ნორმალურია?

– რა ვთქვა.. კრიპტოზამთარი ნორმალურია. კარგია კიდეც. იმ გაგებით, რომ ყველა, ვინც სისულელით იყო დაკავებული, ბაზრიდან წავა. ამიტომ, მე კრიპტოზამთარს ვუყურებ, როგორც ზღაპრის ჭრიჭინას, რომელმაც „უშრომ - უზრუნველობით მთელი ზაფხული ატარა“. ამ ჭრიჭინას სწორედ ასეთი "კრიპტოზამთარი" ჰქონდა. ყველა, ვინც კაცმა არ იცის, რას აკეთებდა, კაცმა არ იცის, რისთვის, რაღაც უცნაური ფულით, კაცმა არ იცის, ვისგან და რის სანაცვლოდ აიღო - ისინი ბიზნესიდან მიდიან. და სინამდვილეში ეს კარგია კიდეც. ნაკლები ხმაური, ნაკლები ყურადღების გადამტანი მანევრი, მეტი კვალიფიციური ადამიანი ბაზარზე, რომელთა გუნდში დაპატიჟებაა შესაძლებელი. 

ამ მხრივ, ზოგადად, კრიპტოზამთარი კარგია. რაც ცუდია, ეს დეპრესიული განწყობაა, ყველასთან, ვისაც კრიპტოვალუტაზე ესაუბრებით. ისეთი განწყობაა, თითქოს: "იქნებ ამის დრო არ არის, იქნებ დაველოდოთ და ვნახოთ რა იქნება შემდეგ“.

რა თქმა უნდა, ყველა უფრო აქტიურად მოძრაობს, როდესაც ბაზარი ხარულია. ხარულ ბაზარში, თქვენ კლიენტების რიგი გაქვთ, მათ ონბორდინგს უბრალოდ ვერ ასწრებ, ყველაფერი გადატვირთული გაქვს, ონბორდინგ განყოფილებები ვერ ასწრებს, ამბობს: "უფრო ნელა", ან "მოდით დიდები ავირჩიოთ, პატარებს კი მერე მივუბრუნდეთ”. კრიპტოზამთარში ყველაფერი უფრო მშვიდია, არის საკმარისი დრო პროცესების, გუნდის გასაუმჯობესებლად და ყველაფრის ყურადღებით დასაგეგმად.

ჩვენს არსებულ კლიენტებზე თუ ვისაუბრებთ, საბედნიეროდ, ჩანს, რომ ის ადამიანები, ვინც კრიპტოვალუტით იხდიდნენ, ამას აგრძელებენ. ბიზნესები, რომლებიც ერთმანეთთან გადახდებს კრიპტოვალუტით ახდენდნენ, ამას აგრძელებენ. ამიტომ, ჩვენ ისეთ ბიზნესმოდელში ვართ, რომელიც საკმაოდ მდგრადად უძლებს ბაზარზე არსებულ სიგიჟეს, რადგან ჩვენ არც ტრეიდინგ და არც საინვესტიციო პლატფორმა ვართ. ცხადია, რომ ადამიანები ნაკლებს ვაჭრობენ და ნაკლებად დებენ ინვესტიციებს. მაგრამ რაღაც საქონლის, ან მომსახურების სანაცვლოდ კრიპტოვალუტით ნაკლებს არ იხდიან. ვეჭვობ, რომ ეს იმიტომ ხდება, რომ ადამიანებისთვის, ვინც ამას აკეთებს, ფასის ცვლილების მიუხედავად, ასე უფრო მისაღები და კომფორტულია. ვინმეს, შესაძლოა, შემოსავალი ბიტკოინში, USDT-ში და ა.შ. ჰქონდეს. ისინი კრიპტოვალუტას ფიატურ ფულში არ ცვლიან, არამედ რაღაც თამაშებისთვის, ჰოსტინგისა და ა.შ. იხდიან. მათთვის ამის გაკეთება USDT-ში, USDC-ში, ან BUSD-ში უფრო ადვილია.

– რა აზრის ხარ სემზე FTX-დან. რა იყო ეს? თაღლითობა, თუ ის  ნამდვილი ფრიკია, რომელმაც, გაგულადებულმა, შეცდომები დაუშვა და ამაზე დაიწვა?

– მოსაზრება, რომ ის არის "სკამერი-სკამერი", რატომღაც, ვერ ეწყობა. თუმცა, თუ სიტუაციას მისი შედეგებით შევაფასებთ, ხალხი სწორედ ასე ფიქრობს. მაგრამ, ის არ ჰგავს ადამიანს, რომელმაც ეს ფულის მოპარვის ბოროტი განზრახვით გააკეთა. ვფიქრობ, ის გაგულადებული იყო. მას ჰქონდა მუშა სტრატეგია, რომელიც მანამდე მუშაობდა და ელოდებოდა, რომ ზამთარი არ იქნებოდა.

მას არ უფიქრია, სჭირდებოდა თუ არა გეგმა B. რა მოხდება, თუ კრიპტოვალუტა გაიაფდება? რა მოხდება, თუ კლიენტები ფულის გასატანად მასობრივად მოვიდოდნენ? ბიზნესის განვითარების იმ დონისთვის, რომელიც მას გქონდა, ამ ყველაფერზე დაუფიქრებლობა, რა თქმა უნდა, დანაშაული იყო, ისევე როგორც თავად კლიენტების ფულის გამოყენების ფაქტი.

კრიმინალია ის თუ არა? არსებითად, კი. მან გააკეთა ის, რაც არ შეიძლებოდა არც კანონით და არც საღი აზრით. მაგრამ, ვფიქრობ, მას არ ჰქონდა ადამიანების 8-10 მილიარდით განტვირთვის მიზანი. ვფიქრობ, ის ღრმად შეჰყვა თამაშს, რომ "ყველაფერი დაფრინავს": აი უკვე მაიამის სტადიონსაც შენი სახელი უწოდეს, ფორმულა 1-ზეც არის ლოგო, "სეკვოიაც" ფულს გაძლევს, ინტერვიუებზეც გეძახიან. თითქოს, ყველაფერი კარგად მიდის. და, როგორც ჩანს, მის გარემოში არ არსებობდა ადამიანი, რომელიც მას გამოაფხიზლებდა და რეალობას დაანახებდა.

– კლასიკური "ცეცხლი, წყალი და სპილენძის მილები", ჰო?

– ისე, ის ჯერ კიდევ ცეცხლის სტადიაში ჩაფლავდა. სპილენძის მილებამდე არც მისულა. რაღაცნაირად, დროულად მოხვდა ტალღაში, რომელმაც ის ზევით აიტაცა, მან კი ორიენტირება ვერ მოასწრო, რისი გაკეთება შეიძლებოდა და რისი არა. 

როგორც ჩანს, იქ საკმაო პრობლემები იყო. არ იყო სწორი ხალხი და სწორი კონტროლი. მარეგულირებელი არასოდეს მისულა მათთან სწორი კითხვებით. იმიტომ, რომ მარეგულირებელს იქ რომ შეეხედა, მაშინვე იტყოდა - "რას აკეთებთ, ხალხო, ასე არ შეიძლება".

– რას თვლით დღეს კრიპტოვალუტის ტოპ ფუნქციად ხალხისთვის, მსოფლიოსთვის სარგებლის თვალსაზრისით?

– სინამდვილეში, ეს ფუნქცია თითქოს წლიდან წლამდე არც იცვლება. შენ შეგიძლია, ვისაც გინდა, ნებისმიერ დროს რამდენი ღირებულებაც გინდა, იმდენი  გაუგზავნო.

– აი, ნახე: ბოლოს და ბოლოს, კრიპტოვალუტის ერთ-ერთი მთავარი იდეა დეცენტრალიზაციაა. რამდენად კორელაციაშია დეცენტრალიზებული ფინანსების ფარგლებში წარმატებული ცენტრალიზებული ბიზნესის შექმნის იდეა? და ზოგადად რა დამოკიდებულება გაქვს ცენტრალიზებული კრიპტოვალუტებისადმი?

– ფილოსოფიების ასეთი ასინქრონულობა ნამდვილად არსებობს. სინამდვილეში, ერთადერთი დეცენტრალიზებული კრიპტოვალუტა ბიტკოინია. დანარჩენი ყველაფერი სადავოა. მაგრამ იმისთვის, რომ აკეთო ბიზნესი, გამოიყენო ტექნოლოგიის უპირატესობები, რათა რომელიღაცა ადამიანისა და კომპანიის პრობლემები გადაჭრა, ეს ცენტრალიზებულად უნდა გააკეთო. იმიტომ, რომ ყველა მიჩვეულია იმას, რომ მომსახურება ცენტრალიზებულად არის შემოთავაზებული. შენ თმის შესაჭრელად რაღაც აბსტრაქტულ ადგილას არ მიდიხარ. შენ მიდიხარ კონკრეტულ ადამიანთან, რომელიც თმას იჭრის. ეგრეც ხომ არ არის, რომ ამბობ: "მინდა, რომ ჩემს თავს რაღაც პირობითად თმის შეჭრა მოხდეს". 

ან, მაგალითად, ადამიანები თავის ფულს ინახავენ. მოდიან რაღაც კონკრეტულ ადგილას და ამბობენ: „აჰა, ესაა ჩვენი ფული, ამ ფულით გვინდა ამის და ამის გაკეთება“. დეცენტრალიზაცია დღეს იმაზე უკეთ ჟღერს, ვიდრე სინამდვილეშია. ბიზნესისთვის და მომხმარებლების უმეტესობისთვის ეს ჯერ კიდევ რთულია.

ასე რომ, ამ პარადიგმის პირობებში, ადამიანი მოდის DeFi-ში. მაგრამ ჩვენ ვხვდებით, რომ არსებობს რამდენიმე ნაბიჯი: უნდა გაარკვიო, რა არის ბლოკჩეინი; უნდა გახსნა მნემონიკურის ფრაზის მქონე საფულე, დაუკავშირდე რაღაც ვებგვერდს, რომლის განსხვავება თაღლითური ასლისაგან უნდა შეგეძლოს. მერე კიდევ რაღაც აკეთო: ღილაკებს დააჭირო, ტრანზაქციებს ხელი მოაწერო, სმარტ კონტრაქტებთან გქონდეს ურთიერთმოქმედება. მოდი, სიმართლეს თვალებში ჩავხედოთ: ამის გაკეთება საერთოდ ძალიან ცოტა ადამიანს შეუძლია. ახლა რომ გვისმინოს ადამიანმა, რომელიც თემაში არც თუ ჩართულია, ის იტყვის, რომ ეს, ალბათ,  შეუძლებელია.

ბიზნესები ამისგან კიდევ უფრო შორს არის. მათ კორპორაციული წესები აქვთ, მათ მიმწოდებელი უნდა შეამოწმონ. ვინ არის კონტრაგენტი, ვინ არის მისი გენერალური დირექტორი, სად მდებარეობს კომპანია, როგორია მისი საწესდებო კაპიტალი, სად არის ის ლიცენზირებული, სად მდებარეობს და ა.შ. ისინი მომწოდებლებთან მიდიან როგორც მომწოდებლები და არა როგორც ვირტუალურ ბლოკჩეინთან. ვირტუალური ბლოკჩეინი მათთან კონტრაქტს ვერ გააფორმებს. იმისათვის, რომ ბიზნესისთვის დეცენტრალიზაციის პლუსები გამოიყენოთ, ცენტრალიზებული სერვისი უნდა შექმნათ, რომელიც დეცენტრალიზაციის პლუსებს იყენებს, მაგრამ ამავე დროს მინუსების ნიველირებას. ეს, არსებითად, არის ის, რაზეც ჩვენი ბიზნესია აგებული.

– CZ-მ ცოტა ხნის წინ დაწერა, რომ ის ცენტრალიზებული ბირჟების სრული გაქრობის იდეას უშვებს. შენი აზრით, ეს შესაძლებელია? და რა იქნება მათ ნაცვლად?

– შესაძლებელია. მაგრამ ამისათვის ბევრი იტერაცია უნდა მოხდეს, რომელიც დაკავშირებულია იმასთან, თუ როგორ მუშაობს ბიზნესი მსოფლიოში რეალურად. ანუ მსოფლიოში დეცენტრალიზაციის რაიმე სახის მიღების გარეშე ეს შეუძლებელია. ხალხისთვის ჯერ კიდევ მოსახერხებელია ცენტრალიზებულ ადგილებში სიარული, თითის ანაბეჭდით "ლოგინი" და მეილითა და პაროლით შესვლა.

ხოლო, თუ ჩვენ დეცენტრალიზაციაზე  ვსაუბრობთ, მაშინ  ყველაფერი ცოტა განსხვავებული და უფრო რთულია. ამ ვარაუდის აგება ჰიპოთეზაზე, რომ ყველა “ადამიანი უცებ გაერკვევა“ არ ღირს. რამდენმა ადამიანმა იცის მსოფლიოში როგორ მუშაობს ფული? ძალიან ცოტამ. თუ ფულის გამოსაყენებლად საჭირო იქნებოდა იმის გაგება, თუ როგორ მუშაობს ფული, მაშინ ბევრმა ფული შეიძლება არც გამოიყენოს.

– გეთანხმები. 

– გამოდის, რომ ამის გამამარტივებელი არავინაა. ელექტრონულ ფულს ჰყავდა ადამიანები, რომლებიც Mastercards-სა და Visas-ს არიგებდნენ. მათ დაინტერესება ჰქონდათ. DeFi-სა და დეცენტრალიზებულ ტექნოლოგიებში გაყიდვების მოტივაციებთან დაკავშირებით პრინციპული პრობლემა არსებობს.

– წარმოვიდგინოთ, რომ მთელი მსოფლიო ერთი დიდი სალვადორი გახდა და უცებ ყველამ ბიტკოინის გამოყენება დაიწყო. რამდენად შესაძლებელია მსოფლიო ეკონომიკის ასეთი მოდელის ფუნქციონირება? 

– ჯერ ერთი, ბიტკოინით ეს არ გამოვა. მას საკმარისი გამტარუნარიანობა არ აქვს. Lightning-ის, რატომღაც, ისე რა მჯერა. მაგრამ შეიძლება ვცდებოდე.

ეკონომიკისთვის საკმაოდ რთულია არაპროგნოზირებადი ფასის მქონე აქტივის ბაზაზე მუშაობა, თანაც ასეთი ვოლატილობით. ვალუტების შემთხვევაში ჩვენ მიჩვეულები ვართ, რომ ისინი მხოლოდ უფასურდება. ისინი სხვა მიმართულებით არ მოძრაობს. ანუ გვესმის, რომ დღევანდელი ფული უფრო მეტია, ვიდრე ხვალ იქნება. ამ პარადიგმაში ვცხოვრობთ ჩვენ, მასში ცხოვრობს ეკონომიკა, ფინანსები, ბიზნესი, ბიზნეს გეგმები, პროექტები. ყველა ცხოვრობს იმ იდეით, რომ დღეს მილიონი უკეთესია, ვიდრე ერთი წლის შემდეგ. ამასთან, დაახლოებით ცნობილია, რამდენად უკეთესია. შენ რაღაცის პროგნოზირება შეგიძლია. ხოლო თუ ამ ყველაფერს გატეხავ, მორჩა. გაუგებარი იქნება, საერთოდ რა უნდა გაკეთდეს, საერთოდ როგორ იცხოვრო ამით.  

CBDC-ზე, ან სტეიბლებზე გადასვლა სავსებით შესაძლებელია. თუმცა, დეფლაციურ აქტივზე გადასვლა, როგორიც არის ბიტკოინი, შეუძლებლად მეჩვენება. ეს აბსოლუტურად ყველაფერს შეცვლის. ამისათვის ყველაფერი მთლიანად უნდა შეიცვალოს. ეს ერთგვარი "ნამეტანია". ფსონს არ დავდებდი იმაზე, რომ ეს ჩვენს სიცოცხლეში ოდესმე მოხდება.

– ანუ ყველაფერი ისე მიდის, როგორც მიდის? არც სწრაფად და არც ნელა, მოვლენების განვითარება კი უბრალოდ ყველაფერს თავის ადგილზე დააყენებს, არა?

– დიახ. მე მჯერა, რომ კრიპტოვალუტები უფრო მეტად იქნება გამოყენებული. მე მჯერა, რომ ის გამოყენებული იქნება როგორც საინვესტიციო ინსტრუმენტი, როგორც გადახდის მეთოდი. იმისათვის, რომ ბანკებში არ უპასუხო კითხვებს „სად აგზავნით ფულს? რატომ? ვისთვის? რისთვის?“ იმისთვის, რომ შენ საკუთარ აქტივებს ნამდვილად ფლობდე, რადგან შენ გინდა ფლობდე, და არ გინდა, რომ შენს მაგივრად წყვეტდეს ვიღაც, თან ყოველ წელს ახლებურად. ეს ჩვენს საუბარში ერთგვარი ანარქიის მსუბუქი ნიავია.

– შეუძლებელია, ბაზრის ფსკერზე არ გკითხო. მას ყველა ელოდება. რა იქნება მთავარი ნიშანი იმისა, რომ კრიპტოვალუტებმა ფსკერს მიაღწია? იქნებ მაინერების კაპიტულაცია, ან საპროცენტო განაკვეთების აწევა, ან სხვა რამე? როგორ შეაფასებ ამას პირადად შენ?

– ამაში ცუდად ვერკვევი. მეჩვენება, რომ ფსკერი იქნება სიტუაცია, როდესაც ადამიანები მოკლე პოზიციებს აღარ ხსნიან. და გრძელ პოზიციებსაც აღარ ხსნიან. და, პრინციპში, საერთოდ არ ვაჭრობენ. აი, რაც მაქვს კრიპტოვალუტაში, ეგ იდოს. და არ აქვს მნიშვნელობა ნულად გადაიქცევა ის თუ არა, გასაყიდად უკვე ძალიან იაფია. 

რა თქმა უნდა, მინდა ვთქვა, რომ ბიტკოინი $10 000-ზე ქვემოთ არავითარ შემთხვევაში არ უნდა ჩამოვიდეს. მაგრამ ეს ყავის ნალექზე მარჩიელობაა. მინუსში გაყვანა ნებისმიერ რამეს შეუძლია. მაგალითად, რაღაც ახალ რეგულაციებს. დიდი ბირჟები ან მოთამაშეები იტყვიან: ”მეგობრებო, ჩვენ არ შეგვიძლია ამ რეგულაციებით ცხოვრება, ამიტომ მივდივართ” ზოგადად, არ ღირს რაიმე დადებითი სიახლეების ლოდინი, რომელიც, მოულოდნელად, ხარულ ბაზარზე გადაგვიყვანს. მგონია, რომ ეს ჯერ ვერ მოხდება.

– რამდენიმე კითხვა შენი კომპანიის შესახებ. მოგიზიდია თუ არა ამისთვის ინვესტიციები და თუ ასეა, როგორი ურთიერთობაა ინვესტორებს შორის? რამდენად დიდ გავლენას ახდენენ ისინი საგზაო რუკის, მისიის განხორციელებაზე, ერევიან თუ არა საქმეებში?

– არასდროს მოგვიზიდავს. ჩვენ, ფაქტობრივად, კომპანიების ჯგუფის მიერ ვიყავით ინკუბირებული. კომპანიების ჯგუფი SOFTSWISS  დიდი IT ჰოლდინგია. მათ თავიდანვე არ შევუერთდი, მე ფაუნდერი არ ვარ, კოფაუნდერი ვარ. უკვე იყო დაწერილი რაღაც სოფტი, ჩვენ კი ამისგან ბიზნესი გავაკეთეთ, პროდუქტი დავხვეწეთ და შემდეგ უკვე ყველაფერი გაჩაღდა.

საქმე ისაა, რომ ბიზნესის ძირითადი სტეიკჰოლდერები მეწარმეები არიან. როგორც ნებისმიერ მეწარმეს, მათაც აქვთ ბევრი იდეა, საკუთარი ხედვა იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა გაკეთდეს საქმეები და როგორ არა. არის მხარდაჭერა იმ ადამიანებისგან, რომლებმაც მასშტაბირების სირთულეები გამოიარეს, მათ შეუძლიათ, რაღაც გიკარნახონ და მათ შეგიძლიათ, მიმართოთ საჭირო რესურსებისთვის, ამოცანების, საჭიროებების, პრობლემებისა და ა.შ. გადასაჭრელად საჭირო კავშირებისთვის. ერთმნიშვნელოვნად, გავლენა არსებობს. ბრენდების ჯგუფში მიღებულია, რომ ყველას, ვინც ბიზნესს ფლობს, ბიზნესს რაღაცას მატებს.

– შენი მაგალითი რომ ავიღოთ. შენ უფრო იდეებიანი ადამიანი ხარ? თუ ფულიც მნიშვნელოვანია?

– რა თქმა უნდა, რომ მეთქვა, რომ მხოლოდ იდეის მომხრე ვარ, მაშინ FTX სემს დავემსგავსებოდი. "რაში გვჭირდება ფული, ყველაფერს ქველმოქმედებას ვწირავთ". რა თქმა უნდა, არა.

ეს ასე მუშაობს: მე კრიპტოვალუტაში ფულისთვის არ მოვსულვარ, მაგრამ ჩვენ ყველანი მატერიალური სამყაროს არსებები ვართ. ადამიანს ცხოვრების დონის გაუმჯობესება ყოველთვის სურს, ამიტომ ბიზნესის აგება, რომელსაც თან ფულიც მოაქვს, ყოველთვის უფრო სასიამოვნოა, ვიდრე იდეების განვითარება, რომლებსაც ფული არ მოაქვს. არსებობს ასეთი ჩამოყალიბებული კულტურა და ის საკმაოდ ჯანსაღია: ბიზნესები, რომელსაც ფული არ მოაქვს, ბიზნესები არ არის.

– საკმაოდ ბევრი პროექტი გქონდა. შენ ბიზნესებს იცვლიდი, რადგან ისინი წინა პროექტების ერთგვარი ლოგიკური გაგრძელება იყო, თუ ერთგვარი იმედგაცრუება იყო? როგორი იყო შენი გზა?

– 2014 წელს ჩვენ ანდრეი პარუბეცთან ერთად Fruit Wallet გავაკეთეთ. ეს ერთგვარი ჰობი პროექტი იყო, რომელიც, სინამდვილეში, ანდრეიმ შეიმუშავა, მე კი, უფრო დავდიოდი და აზრებს ვისროდი თემაზე, თუ როგორ უნდა გაკეთდეს ეს. ჩვენ ის გავტესტეთ, ფორუმზე Bitcoin Talk გამოვაქვეყნეთ და ზოგიერთი მომხმარებელი მოვიდა და ანგარიშიც კი შექმნა. მე ჩერნოვეცსკის ფონდში მივედი და ვთქვი - ფულია საჭირო, რათა მისგან მაგარი ეკოსისტემა შევქმნათ. ჩვენ გვითხრეს, რომ კრიპტოვალუტის შეხება არ შეიძლება. ზოგადად, ცხადი გახდა, რომ ამისგან არაფერი გამოვიდოდა იმ დროს და იმ ადგილას, სადაც ვიყავით. რაღაც წარმოუდგენელი გამოწვევებისთვის კი მაშინ მზად არ  ვიყავი. არ იყო არც ბიუჯეტი, არ იყო გააზრება, სად მიდიოდა ეს ყველაფერი, არც დიდი პროექტების გამოცდილება.

შემდეგ იყო ის ყველაზე შესანიშნავი წელი CEX-სა და Ghash-თან ერთად. მერე  მოვიდა კრიპტოზამთარი და შესაბამისად, ყველა ის პროექტი, რომელიც ჩემთვის საინტერესო იყო, დაიხურა. ხალხი შეამცირეს. მე არ შემამცირეს, მაგრამ ძალიან უინტერესო იყო ჩემთვის იმის კეთება, რისი გაკეთებაც დამევალა.

მაშინ გაჩნდა იდეა, რომ კრიპტოვალუტაში გადახდების განხორციელება მაგარი იქნებოდა. ანდრიუხა, ვისთან ერთადაც Fruit Wallet-ს ვხერხავდით, უკვე ბერლინში სამუშაოდ გადავიდა, სტარტაპში, რომელიც კრიპტოვალუტაში გადახდებით იყო დაკავებული. მანდ პროდაქტ-მენეჯერად დამიძახეს. 

რამდენიმე წლის შემდეგ, იქ CEO წავიდა, სხვა ადამიანი აიყვანეს, რომელმაც თამაშში ღრმად შეტოპა და FTX-ის მსგავს სიტუაციაში აღმოვჩნდით. ასეთ "თამაშებზე", მოულოდნელად, კლიენტის ფული გაცილებით ნაკლები აღმოჩნდა, ვიდრე უნდა ყოფილიყო და კომპანიამ გაკოტრების შესახებ განაცხადა. 

Business development-ით ვიყავი დაკავებული და ბრენდის სახე ვიყავი. რაღაც ეტაპზე ის კონფერენციებზე გამოდიოდა, კლიენტებს ესაუბრებოდა. უცებ კომპანია ვალებით იხურება. სიტუაცია, როგორც ხვდები, არასასიამოვნოა. რა თქმა უნდა, ფულს არ ვეხებოდი და ჩემს მიმართ არანაირი იურიდიული პრეტენზია არ ყოფილა. მაგრამ, მე ჩემი რეპუტაცია მაინც დაზარალდა.

– ამის შემდეგ კიდევ რაღაცა დროით მოგეკითხებოდა?

– მომეკითხებოდა. დავდიოდი ჩვენებების მისაცემად ბრიტანეთის პოლიციაში, რაღაც მუქარები შემოდიოდა. ისტორია არც თუ სასიამოვნო იყო. იმ დროს SOFTSWISS-ის დამაარსებელს, ივან მონტიკს უკვე ვიცნობდი. ერთმანეთი ჯერ კიდევ 2014-ში გავიცანით, დსთ-ს პირველ კონფერენციაზე, რომელიც მოსკოვში ჩატარდა. მაშინ სცენიდან ის ჰყვებოდა, როგორ აშენებენ ისინი "კრიპტაზე" სათამაშო პროექტებს. უკვე მაშინ ჰქონდა მას MVP - კაზინო, სადაც შეგიძლიათ, ითამაშოთ და ანგარიში ბიტკოინებით შეავსოთ.

2019 წელს ერთმანეთს შევხვდით, ვისაუბრეთ და ბიზნესში დამპატიჟა. ჰოდა, მას შემდეგ ჩვენ CoinsPaid-ზე, CryptoProcessing.com-ზე და სხვა ბრენდებზე ერთად ვმუშაობთ.

მოკლედ, შენი თავდაპირველი კითხვის პასუხად - გამოდის, რომ გადახდებში 2015 წლიდან ვარ, მაგრამ ეს ერთი კომპანიის მეორედ გადაქცევა კი არ იყო, ეს ყოველ ჯერზე ჰარდ-სტოპი იყო.

– მითხარი, უკვე ყოფილა სიტუაცია CoinsPaid-ის არსებობაში, რომელსაც შეგიძლია, კრიტიკული უწოდო? თუ ყველაფერი კარგად და შეუფერხებლად მიდის?

– სინამდვილეში, კრიტიკული არის მასშტაბირება. შენ მუდმივად ახალ ეტაპებზე გადადიხარ. ეტაპი, როდესაც თქვენ 20-ნი ხართ და ფულის შოვნა უნდა ისწავლოთ. აჰა, შენ სტრესული სიტუაცია - უნდა იშოვო ფული, რადგან შენ საკმაოდ გასაგები burn rate და runway გაქვს, რისთვისაც მოგებაზე უნდა გახვიდე.

მომდევნო ეტაპი ვარიანტების ძებნაა, როგორ უნდა იშოვოთ მეტი ფული. ახლა ჩვენ 210 ადამიანი ვართ, ჩვენ კორპორაციად ტრანსფორმაცია გვჭირდება. ჩვენ სტარტაპი უკვე აღარ ვართ. ესეც ერთგვარი კრიზისია. ჩვენ გაგვიმართლა, რომ ჩვენი ბიზნეს მოდელი ფასების ცვალებადობაზე დამოკიდებული არ არის. ჩვენ რომ იძულებულები ვყოფილიყავით, გვეფიქრა, საიდან მოგვეტანა ფული ხალხისთვის ხელფასების გადასახდელად, მაშინ ყველაფერი ბევრად უარესი იქნებოდა.

– ჩვენი ტრადიციული კითხვა. არჩევანი რომ გქონდეს: ცხოვრების ბოლომდე უარი თქვა კრიპტოვალუტაზე, ან სექსზე - რაზე იტყვი უარს? 

– კრიპტოვალუტაზე უარის თქმა უფრო ადვილია. რა თქმა უნდა კრიპტოვალუტაზე.

– რა დამოკიდებულება გაქვს CBDC-ის მიმართ? კარგია ეს თუ ცუდი.

– ჯამში მომწონს. ვფიქრობ, ეს შესანიშნავი თემაა. ის ცენტრალიზებული სერვისებისა (როგორიცაა Visa და Mastercard) და ერთგვარი სტეიბლების შუაშია. 

როდესაც ქვეყანაში რაიმეთი იხდით (მაგალითად, Visa და Mastercard-ით), თქვენ მაინც Visa-ს, ან Mastercard-ს საკომისიოს მაინც უხდით. უკრაინის მაგალითი: მიდიხარ ლვოვში ყავის საყიდლად, იხდი ბარათით. შენ უკრაინელი ხარ, უკრაინაში, უკრაინულ პროდუქტს ყიდულობ, ფულს ამერიკელებს უხდი, რათა ამის გაკეთება შეძლო. რაღაც უცნაურად გამოიყურება. ამიტომ, CBDC საშუალებას მოგცემს, მერჩანტს ტელეფონის საშუალებით გრივნაში გადაუხადო, იმის ნაცვლად რომ Visa-სა და Mastercard-ს, ან კიდევ ვინმე სხვას გადაუხადო. ამ მხრივ, CBDC მაგარია.

მაგრამ კიდევ ერთი კითხვა CBDC-სთან დაკავშირებით არის ის, დაუშვებს თუ არა სახელმწიფო ამ თამაშში კერძო ბიზნესს? მაგალითად, ისეთ კომპანიებს, როგორიც ჩვენია. თუ არა, მაშინ ბოლომდე არ იქნება ნათელი, რისთვის კეთდება ეს.

– როგორია პროგნოზი? სად წაიყვანს ხელისუფლება ამ ისტორიას? ლიბერალობაში თუ ჰარდკორში?

– მგონია, რომ ლიბერალობაში უნდა წავიდეს. მაინც სურთ, ამით ხალხს თავისუფლება მისცენ, ეკონომიკა განავითარონ და ამან ნამდვილად იმუშაოს. თუ ამას მკაცრად არეგულირებ, ადამიანები ამას ეკონომიკაში არ გამოიყენებენ.

იმისთვის, რომ ამან იმუშაოს, შენ გჭირდება, რომ პატარა ბიზნესებმა ამით ადვილად იმუშაონ, რომ უფრო მსხვილმა ამის საფუძველზე ახალი პროექტები ზარდონ და ა.შ. ნორმალურმა სახელმწიფომ ამას ასე უნდა შეხედოს.

– ბლიცი. ტვიტერი თუ ტელეგრამი?

– ტელეგრამი.

– Mercedes თუ Tesla? ანუ, შიდა წვის ძრავა თუ ელექტრომობილი?

– ელექტრომობილი.

– ქეში თუ სტეიბლკოინები?

– სტეიბლკოინები. USDT, USDC, BUSD. პროპორციულად. ზოგიერთი მათგანი ალბათ სკამად იქცევა, ზოგი კი არა.

– აიფონს რატომ არ ხმარობ?

– ჩემთვის მოუხერხებელია. ვცადე მე-4,მე-5. რაღაც არ მომნუსხა. ახლა უკვე გვიანია ცდა, ამდენი კარგი დევაისი არსებობს.

– რას იტყვი უკრაინის ციფრული ტრანსფორმაციის სამინისტროს ძალისხმევაზე პროექტის "სახელმწიფო სმარტფონში" კუთხით? რამდენად რეალიზებადია?

– მშვენიერი პროგრესია. უკვე ბევრი რამ გაკეთდა. ასე განაგრძეთ!.

– უკრაინაში მიმდინარე ომმა ტექნიკურად თუ იმოქმედა თქვენს კომპანიაზე?

– ბიზნესურად თუ შევხედავთ, მაშინ, საბედნიეროდ, ბევრად ნაკლებად, ვიდრე სხვები. ისევ გაგვიმართლა: უკრაინაში ბევრი ბიზნესი და თანამშრომელი არ გვყავს. უფრო ფსიქოლოგიურად და მორალურად იმოქმედა ძალიან. ბიზნესურადაც, რა თქმა უნდა, მაგრამ საწუწუნო არაფერი მაქვს. იმიტომ, რომ მე ვიცი, როგორ იმოქმედა ამან სხვა კომპანიებზე.

– როგორია ჩვენი ქვეყნის პროგნოზები მომდევნო 5 წლისთვის?

– პუტინელების მოგერიებაა საჭირო. ვფიქრობ, შეიძლება ერთი წელიწადზე მეტი და შემდეგ ქვეყნის აღდგენის, ინვესტიციების სწორად მართვისა და ევროპულ ეკონომიკად ჩამოყალიბების დრო მოვა. ცივილიზებულ, ორგანიზებულ და ინოვაციურ საზოგადოებად ფორმირების. ჩვენს თავს ვხედავ, როგორც დემოკრატიულ ევროპულ ქვეყანას, რომელიც აქცენტს ტექნოლოგიებზე აკეთებს. უკრაინა კრიპტოვალუტისა და IT-ის კუთხით, შეიძლება შესანიშნავი ბისნესჰაბი გახდეს.

– ბოლო შეკითხვა. საიდან ურჩევ დაწყებას მათ, ვისაც ჯერ არ დაუწყია მოგზაურობა კრიპტოვალუტაში? და საითკენ იმოძრაონ მათ, ვინც პორტფელში პირველი 0.1 ბიტკოინი უკვე დააგროვა?

– მე ვიტყოდი, რომ უნდა გაერკვიოთ იმაში, რა არის ეს და როგორ მუშაობს. უნდა დაუთმოთ დრო სწავლას, ბევრი კურსი არსებობს. შეხედეთ, გაერკვიეთ, ეცადეთ სხვა ვინმეს აუხსნათ. თუ ამის ახსნა შეგიძლიათ, მაშინ თქვენ თვითონ გაერკვიეთ.

თუ უკვე გაქვთ კრიპტოვალუტა და ის იმისთვის იყიდეთ, რომ მან ფასში მოიმატოს, ისხედით და დაელოდეთ. ვაჭრობა გინდათ? წადით და ივაჭრეთ. მაგრამ ალბათობა იმისა, რომ ყველაფერს ჩარეცხავთ 50%-ია. ამაზე ფულის გამომუშავება საკმაოდ რთულია. თუ ფულის სწრაფად და ადვილად გადაადგილება და რაიმეს უცებ გადახდა მოგწონთ, გადახდის მეთოდის სახით კრიპტოვალუტის გამოყენება სცადეთ. მისი გამოყენება სხვადასხვა სახით სცადეთ. მთავარი სიტყვა არის "სცადეთ".

– მაქს, მშვენიერია! უღრმესი მადლობა. სასიამოვნო იყო გაცნობა და საუბარი. ვფიქრობ, ეს Gagarin News-ში ჩვენი ბოლო შეხვედრა არაა.

– არაა პრობლემა, მოხარული ვიქნები! და წარმატებები თქვენ!