რა არის მტკიცებულება ნულოვანი ცოდნით
მტკიცებულება ნულოვანი ცოდნით (Zero-Knowledge Proof) არის ტექნოლოგია, რომელიც საშუალებას გაძლევთ გადაამოწმოთ ინფორმაციის ნაწილის სისწორე თავად ინფორმაციის სრული ცოდნის გარეშე. სულ უფრო მნიშვნელოვანი ხდება კონფიდენციალურობისა და უსაფრთხოების გაუმჯობესება ბლოკჩეინში, კრიპტოვალუტებსა და DeFi-ში.
როგორ მუშაობს ნულოვანი ცოდნის მტკიცებულება
ნულოვანი ცოდნის მტკიცებულება არის მეთოდი, რომლითაც ერთ მხარეს, (the prover) შეუძლია დაუმტკიცოს მეორე მხარეს, შემმოწმებელს, რომ მტკიცება არის ჭეშმარიტი, დამატებითი ინფორმაციის გამჟღავნების გარეშე. ეს განსაკუთრებით სასარგებლოა, როდესაც ინფორმაცია კონფიდენციალურია და prover-ს არ სურს, რომ შემმოწმებელს ჰქონდეს მასზე წვდომა.
მტკიცებულების ტესტი იძლევა მათემატიკურ დადასტურებას, რომლის გენერირება მხოლოდ მას შეუძლია და შემმოწმებელს შეუძლია გამოიყენოს ეს მტკიცებულება განცხადების ჭეშმარიტების დასადასტურებლად. თუმცა, მას არ შეუძლია გამოიყენოს მტკიცებულებები ორიგინალური ინფორმაციის აღსადგენად.
როგორ მუშაობს ნულოვანი ცოდნის მტკიცებულება
მტკიცებულებების მრავალფეროვნება
zk-SNARK ( Zero-Knowledge Succinct Non-Interactive Argument of Knowledge) -არის განსაკუთრებული ტიპის ნულოვანი ცოდნის მტკიცებულება, რომელიც საშუალებას გაძლევთ შეამოწმოთ მტკიცება მის შესახებ რაიმე ინფორმაციის გამჟღავნების გარეშე.
zk-SNARK უკვე ჩართულია Zcash კრიპტოვალუტაში და JPMorgan Chase ბლოკჩეინზე დაფუძნებულ გადახდის სისტემაში. ის ასევე გამოიყენება როგორც კლიენტების სერვერებზე საიმედო ავთენტიფიკაციის საშუალება.
zk-STARK (Zero-Knowledge Scalable Transparent ARguments of Knowledge)-უფრო მეტ მტკიცებულებას ქმნის, ვიდრე ZK-SNARK. ეს ნიშნავს, რომ მათ აქვთ დიდი ხარჯები ვალიდაციაზე. თუმცა, არის შემთხვევები (მაგალითად, მონაცემთა დიდი ნაკრების დადასტურება), როდესაც ZK-STARK-ებს შეუძლიათ აჩვენონ უფრო მეტი ხარჯების ეფექტურობა ZK-SNARK-ებთან შედარებით.
zkRoll-up არის მასშტაბირების გადაწყვეტა, რომელიც აერთიანებს მილიონობით ტრანზაქციას ერთში, რაც საშუალებას აძლევს ბლოკჩეინს უფრო სწრაფად გადაამოწმოს ისინი.
ნულოვანი ცოდნის მტკიცებულებისთვის გამოყენების ვარიანტები
ავთენტიფიკაცია
ონლაინ სერვისების გამოსაყენებლად, თქვენ უნდა დაადასტუროთ თქვენი ვინაობა და ასეთ პლატფორმებზე წვდომის უფლება. ხშირად ეს მოითხოვს პერსონალური ინფორმაციის მიწოდებას, როგორიცაა სახელი, ელექტრონული ფოსტის მისამართები, დაბადების თარიღი და სხვა. იმისათვის, რომ არ დაკარგოთ წვდომა, თქვენ ასევე უნდა გახსოვდეთ ან ჩაწეროთ გრძელი პაროლები, ანუ ავთენტიფიკატორები.
თუმცა, ნულოვანი ცოდნის მტკიცებულებებს შეუძლია გაამარტივოს ავტორიზაცია როგორც პლატფორმებისთვის, ასევე მომხმარებლებისთვის. მას შემდეგ რაც შეიქმნა ZK-proof საჯარო შეყვანის (მაგალითად, მონაცემები, რომლებიც ადასტურებს მომხმარებლის წვდომას პლატფორმაზე) და პერსონალური მონაცემების შეყვანის (მაგალითად, მომხმარებლის მონაცემების) გამოყენებით, მომხმარებელს შეეძლება უბრალოდ წარადგინოს ZK-proof-ი ავთენტიფიკაციისთვის იმისთვის რომ მიიღოს საიტზე წვდომის უფლება.
ტრანზაქციები კონფიდენციალურობის დაცვით
ZKP მომხმარებლებს საშუალებას აძლევს განახორციელონ ტრანზაქციები დეცენტრალიზებულ ბირჟებზე (DEX) კონფიდენციალურად, არსებითად მათი ვინაობის ან ტრანზაქციის დეტალების გამჟღავნების გარეშე.
პირადი ინფორმაციის დაცვა
თანამედროვე საიდენტიფიკაციო სისტემებმა შეიძლება პერსონალური ინფორმაცია რისკის ქვეშ დააყენონ. ნულოვანი ცოდნის მტკიცებულება ეხმარება ადამიანებს დაადასტურონ თავიანთი იდენტურობა სენსიტიური მონაცემების გამჟღავნების გარეშე.
ნულოვანი ცოდნის მტკიცებულებები განსაკუთრებით ღირებულია დეცენტრალიზებული იდენტობის კონტექსტში. დეცენტრალიზებული იდენტობა საშუალებას აძლევს ადამიანს გააკონტროლოს პერსონალურ იდენტიფიკატორებზე წვდომა. თქვენი მოქალაქეობის დადასტურება თქვენი TIN-ის ან პასპორტის დეტალების გამჟღავნების გარეშე არის კარგი მაგალითი იმისა, თუ როგორ ემსახურება ნულოვანი ცოდნის მტკიცებულება მომხმარებლის დეცენტრალიზებულ იდენტიფიკაციას.
ნულოვანი ცოდნის მტკიცებულებების ხარვეზები
- გამოთვლის ინტენსივობა: გამოყენებული ალგორითმები გამოთვლითი თვალსაზრისით მაღალინტენსიურია, რადგან ისინი მოიცავს მრავალ ურთიერთქმედებას დამადასტურებელსა და ვერიფიკატორს შორის (ინტერაქტიულ ZKP-ებში) და ასევე მოითხოვს დიდ გამოთვლით სიმძლავრეს. ეს ხდის ZKP-ებს გამოუყენებელს ნელი ან მობილური მოწყობილობებისთვის.
- მტკიცებულების გადამოწმების ღირებულება: მტკიცებულების შემოწმება ასევე მოითხოვს კომპლექსურ გამოთვლებს და ზრდის აპლიკაციებში ნულოვანი ცოდნის ტექნოლოგიის დანერგვის ღირებულებას. ეს ღირებულება განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მტკიცებულების გამოთვლის კონტექსტში.
- მიუწვდომლობა: თუ ტრანზაქციის ინიციატორი დაივიწყებს ინფორმაციას, მასთან დაკავშირებული ყველა მონაცემი დაიკარგება
ნულოვანი ცოდნის მტკიცებულებები სულ უფრო პოპულარული ხდება მათი უნიკალური კონფიდენციალურობის შენარჩუნების შესაძლებლობებისა და მასშტაბური პოტენციალის გამო. ამ ტექნოლოგიის უფრო აქტიური გამოყენება ბლოკჩეინში, კრიპტოვალუტასა და DeFi-ში მოიტანს უფრო ინოვაციურ სერვისებს, რაც, თავის მხრივ, ძალიან სასარგებლო იქნება საბოლოო მომხმარებლისთვის.
