Secret Network — ქსელი, რომელშიც ყველაფერი საიდუმლოა: ეკოსისტემა, ნოდები, სმარტ-კონტრაქტები, დეცენტრალიზებული აპლიკაციები, ტოკენიზირებული აქტივები, კროსჩეინ-ხიდები და NFT-ც კი.
ციფრული აქტივების ბაზრის შექმნის პირველივე დღიდან დეველოპერები ცდილობდნენ ეპოვათ სწორი ბალანსი გახსნილობასა და კონფიდენციალურობას შორის. გარკვეული პერიოდის განმავლობაში ბიტკოინი ამ მხრივ ეტალონად ითვლებოდა – საჯარო ბლოკჩეინში ტრანზაქციები ღია იყო, მაგრამ უცნობი იყო საფულეების მფლობელები, რომელთა მისამართებიდანაც ტრანზაქციები ხორციელდებოდა.
თუმცა, დროთა განმავლობაში გამოჩნდა სპეციალიზებული პროექტები და კომპანიები, რომლებმაც ისწავლეს ციფრული აქტივების მოძრაობის ანალიზი. ისინი არა მხოლოდ ადგენდნენ რომელი საფულეებიდან, რა თანხები, როდის და სად გადაირიცხა, არამედ შეეძლოთ (თუ გაუმართლათ) ასეთი გარიგებების ტრანზაქციის მფლობელების იდენტიფიცირებაც. რა თქმა უნდა, ეს მდგომარეობა კრიპტოსაზოგადოების მონაწილეთა უმრავლესობას არ აწყობდა. ისინი მიიჩნევდნენ, რომ ეს მიდგომა იყო ხელისუფლების მიერ უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენება და პირადი ცხოვრებისა და ფინანსური გადარიცხვების საიდუმლოების დარღვევა.
Monero-დან დაწყებული, 10 წლის განმავლობაში მრავალი ანონიმური მონეტა შეიქმნა. მაგრამ თითქმის ყველამ გააჩინა ეჭვი მარეგულირებლების მხრიდან AML-თან და უკანონო ტრანზაქციებთან დაკავშირებით. Secret Network-ის დეველოპერებმა კი, როგორც ჩანს, მოახერხეს ისეთი ფორმულის გამოგონება, რომელიც ყველას აწყობს – როგორც მარეგულირებლებს, ასევე მომხმარებლებს.
რა არის Secret Network
Secret Network არის პირველი საჯარო L1 ბლოკჩეინი სრულად კერძო სმარტ-კონტრაქტებით, რომელიც 2020 წელს შეიქმნა. ეს ნიშნავს, რომ კოდი არ არის ღია და მონაცემები სმარტ-კონტრაქტის ყველა შემომავლის და გასავალის შესახებ სრულად დაშიფრულია. ყველაფერი ისე სერიოზულად და უსაფრთხოდ არის მოწყობილი, რომ საიდუმლო სმარტ-კონტრაქტებში შესრულებული ტრანზაქციები Secret Network-ის ნოდებისთვისაც კი სანახავად ხელმიუწვდომელია.
ერთადერთი, რაც Secret Network-ში გასაიდუმლოებული არ არის, არის ნატიური SCRT მონეტა. ყველა SCRT ტრანზაქცია საჯაროდ ჩანს ბლოკჩეინზე ბლოკჩეინ-ექსპლორერების გამოყენებით. თუმცა Secret Network-ში ემიტირებული საიდუმლო ტოკენები, ისევე როგორც Monero, კონფიდენციალურია.
Secret Network-ში ყველას შეუძლია შექმნას კონფიდენციალურობის შენარჩუნების დეცენტრალიზებული საიდუმლო აპლიკაციები (dApps). ასეთი შესაძლებლობები საინტერესოა სხვადასხვა ინდუსტრიის პროექტებისთვის, კერძოდ, DeFi, Web3, GameFi, Metaverse, ML და ა.შ.
Secret Network-ის დეველოპერებს მიაჩნიათ, რომ გამჭვირვალობისა და კონფიდენციალურობის სწორედ ასეთი ბალანსი აუცილებელია ქსელისა და SCRT მონეტის პოპულარობის მოსაპოვებლად.
საიდუმლო ქსელის განვითარებაში საკუთარი წვლილი დეველოპერებისა და ორგანიზაციების მრავალმა დამოუკიდებელმა ჯგუფმა შეიტანა: Enigma, Secret Foundation, Secretnodes.org, Chain of Secrets და ა.შ.
Secret Network-ის დამფუძნებლები
Secret Network-ის გუნდი შეიქმნა კრიპტოვალუტის სხვა პროექტში, სახელწოდებით Enigma, გამოცდილების მიღების შემდეგ. ეს სტარტაპი 2014 წელს მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიური ინსტიტუტის კურსდამთავრებულებმა გაი ზისკინდმა და კან კისაგანმა დააარსეს. Enigma იყო L2 გადაწყვეტილება Ethereum-ისთვის, სადაც სმარტ-კონტრაქტები კონფიდენციალური გახდა.
გაი ზისკინდი (Guy Zyskind) Secret Network-ის დაარსებამდე MIT Media Lab-ში და მანამდე რამდენიმე სხვა კომპანიაში CTO-ს თანამდებობაზე მუშაობდა. Secret Network-ის შექმნისას ის ყველა ტექნიკური დოკუმენტის ავტორი და SCRT Labs-ის გენერალური დირექტორი გახდა.
კან კისაგანს (Can Kisagun) ბიზნესის განვითარების უზარმაზარი გამოცდილება აქვს. Secret Network-ის თანადამფუძნებლობამდე ის რამდენიმე კომპანიას ხელმძღვანელობდა, სადაც ასევე თანადამფუძნებელი იყო.
ტორ ბეარი (Tor Bair) Secret Network-ის კიდევ ერთი მთავარი მონაწილე. მან მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიურ ინსტიტუტში კან კისაგანთან ერთად ბიზნეს-ადმინისტრირების მაგისტრის წოდება მიიღო. ასე მოხვდა ის Enigma-ში. ტორს ასევე პროფესიონალური ოფციონებით ტრეიდერის გამოცდილება გააჩნია.
ბლოკჩეინი Secret Network
ბლოკჩეინი Secret Network Cosmos SDK-ს გამოყენებით აშენდა. ის იყენებს Delegated Proof-of-Stake (DPoS) კონსენსუსის ალგორითმს, რომელიც დაფუძნებულია Byzantine Fault Tolerant-ზე და რომელმაც Tendermint-ის სახელწოდება მიიღო.
Cosmos-ის მსგავსად, Secret Network-ის ბლოკის შექმნას მხოლოდ 6-7 წამი სჭირდება, ხოლო ქსელის გამტარუნარიანობა კიდევ უფრო მაღალია და თითქმის 10,000 TPS-ს აღწევს.
კრიპტოვალუტა SCRT
SCRT არის Secret Network-ის ბლოკჩეინის ნატიური მონეტა. ეკოსისტემის ფარგლებში, ის საკომისიოს და მომსახურების გადასახდელად გამოიყენება, ასევე მომხმარებლების დაჯილდოებისა და ქსელის მართვისთვის.
ამჟამად ემიტირებულია თითქმის 255 მილიონი SCRT. მაქსიმალური ლიმიტი არ არსებობს. მიმოქცევაში დაახლოებით 204 მილიონი მონეტაა, დანარჩენი დაბლოკილია. SCRT-ზე შეგიძლიათ სტეიკინგიდან პასიური შემოსავალი მიიღოთ. ამასთან დაკავშირებით, ბევრი მონეტა იბლოკება ლიკვიდურობის პულებში და მფლობელები წელიწადში მოგების სახით 25-30%-ს იღებენ.
SCRT ინფლაციის მაჩვენებელი წელიწადში 7%-დან 15%-მდეა, იმის მიხედვით, თუ რამდენი მონეტა ცირკულირებს Secret Network-ში. რაც უფრო მეტი მონეტაა მიმოქცევაში, მით უფრო დაბალია ინფლაციის დონე.
ქსელის საიდუმლო კომპონენტები და ეკოსისტემის აქტივები
საიდუმლო სმარტ-კონტრაქტები. ეს არის Secret Network-ში შექმნილი კონფიდენციალური სმარტ-კონტრაქტები. მათი კოდი დაწერილია პროგრამირების ენაზე Rust და კომპილირებულია WASM-ის გამოყენებით. საიდუმლო კონტრაქტის ყველა ტრანზაქცია შესრულებულია სანდო აღსრულების გარემოში (TEE). TEE შეიძლება გამოყენებული იყოს მრავალ მოწყობილობაზე, მათ შორის სმარტფონებსა და სათამაშო კონსოლებზე. ის ფუნქციონირებს როგორც "შავი ყუთი", რომლითაც დაშიფრული მონაცემების გამოთვლაა შესაძლებელი.
ტოკენიზირებული საიდუმლო აქტივები. Secret Network-ში, ის შეიძლება ემიტირებული იყოს SNIP-20 სტანდარტის მიხედვით (ERC-20-ის ანალოგი). ის განსხვავდება მხოლოდ იმით, რომ ანონიმურია (ბალანსები და საფულის მისამართები იმალება, ხოლო თავად ტრანზაქციები არ არის ბლოკჩეინში). საიდუმლო ტოკენიზირებული აქტივები საიდუმლო სმარტ-კონტრაქტებში გამოიყენება.
შეფუთული საიდუმლო აქტივების ანალოგი. Secret Network-ის საინტერესო თავისებურებაა Secret Bridges ოპცია. ის სხვა ეკოსისტემების აქტივების მფლობელებს (Ethereum, Binance Smart Chain და ა.შ.) Secret Network-ში თავიანთი აქტივების ასლი შექმნის შესაძლებლობას აძლევს, მაგრამ ახლა უკვე კონფიდენციალურობით (ისინი იღებენ s პრეფიქსს, მაგალითად, sETH). ეს შეფუთული აქტივები შეიძლება გამოყენებული იყოს DeFi ბაზარზე.
საიდუმლო NFT-ები. ეს არის იგივე არაჩანაცვლებადი ტოკენები, მაგრამ კონფიდენციალურობის აქცენტით. NFT-ს შექმნისას მასში პირადი მეტამონაცემებია ჩართული. ეს შეიძლება იყოს ფარული ელემენტების განბლოკვა, რომლებიც უნიკალურობას და ადამიანებისთვის კერძო საკუთრების მინიშნებას ზრდის. ეს ფორმატი საინტერესოა მრავალი ცნობილი ადამიანისთვის, მათ შორის კვენტინ ტარანტინოსთვის, რომელმაც Secret Network-ში კოლექცია Pulp Fiction შექმნა. ეკოსისტემაში ასევე საკუთარი Stashh NFT მარკეტპლეისი არსებობს, სადაც NFT-ების ყიდვა, გაყიდვა ან გაცვლაა შესაძლებელი.
სხვა ბლოკჩეინების აქტივები Secret Network-ში ანონიმური ხდება
ცვლილებების ინიციირება (Secret Governance)
როგორც უკვე აღვნიშნეთ, SCRT-ის მთავარი ფუნქცია ქსელის მართვაა. ნებისმიერ მსურველს, ვინც 1000 SCRT-ის დაბლოკავს, შეუძლია განახორციელოს ცვლილებები ან გაუმჯობესებები ქსელში და თავისი წინადადება მთელი საზოგადოების კენჭისყრაზე დააყენოს.
დასკვნა
არაანონიმური SCRT მონეტის შექმნა საჯარო ბლოკჩეინზე ხელმისაწვდომი ტრანზაქციებით იყო სტრატეგიულად სწორი და ორიგინალური გადაწყვეტილება Secret Network-ის გუნდის მხრიდან. ამავდროულად, ნებისმიერი ქმედება, რომელიც დაკავშირებულია ეკოსისტემის საიდუმლო აქტივებთან და სმარტ კონტრაქტებთან, არის არასაჯარო და სრულიად კონფიდენციალური რეგულატორებისთვის. გუნდის პოზიცია, მომხმარებლის ინტერესების დასაცავად, ასეთია: „თქვენ ხედავთ, რამდენი ფული ჩავდე და რამდენი მაქვს ამოღებული, მაგრამ რას ვაკეთებ მათთან ამ ქსელში, ეს თქვენ არ გეხებათ."
ეს ფორმულა მარეგულირებლებს ჯერჯერობით აკმაყოფილებს. ის ასევე საშუალებას აძლევს შიდა აქტივებს, სმარტ-კონტრაქტებს და მომხმარებლებს დარჩნენ პირადი საიდუმლო ქსელის ეკოსისტემაში. ფაქტობრივად, სწორედ ეს არის ამ პროექტის მთავარი არსი, რომელიც გამოირჩევა დანარჩენისგან და შეძლო ისეთი ინსტიტუციური მოთამაშეების ყურადღების მიპყრობა, როგორიცაა DragonFly Capital, Huobi Capital, Haskey Capital და ათეული სხვა საინვესტიციო ფონდი, რომლებიც SCRT-ს საკუთარ პორტფელებში ფლობენ.
