რა არის პროტოკოლი Tendermint და სად გამოიყენება ის
Tendermint არის კონსენსუსის პროტოკოლი, რომელიც რამდენიმე ბლოკჩეინის მუშაობის სინქრონიზაციისთვის გამოიყენება. ის Tendermint Inc.-მა შეიმუშავა და ის ეფუძნება ალგორითმს Byzantine Fault Tolerance (ბიზანტიური დაზიანებამედეგობა).
რა არის Tendermint მარტივი სიტყვებით
თუ კრიპტოგრაფიისგან შორს ხართ, მაშინ Tendermint-ის არსის ახსნას ყოფითი მაგალითების მეშვეობით შევეცდებით.
წარმოიდგინეთ, რომ მეგობრების ჯგუფი ცდილობს გადაწყვიტოს, სად წავიდეს ერთად სავახშმოდ. ისინი ერთსა და იმავე დროსა და ადგილზე უნდა შეთანხმდნენ, წინააღმდეგ შემთხვევაში, მნიშვნელოვანი შეხვედრა არ შედგება. ვიღაცას პიცერიაში წასვლა უნდა, ვიღაცას - პაბში, ვიღაცას კი - სუში ბარში. ვიღაცისთვის უფრო მოსახერხებელია შეხვედრა პარასკევს საღამოს, ვიღაცისთვის კი - შაბათს სადილის შემდეგ.
რა ვქნათ, თუ შეხვედრა აუცილებლად უნდა ჩატარდეს, მაგრამ კონსენსუსის მიღწევა შეუძლებელია? ამ შემთხვევაში, გონივრული იქნება უფლებამოსილების დელეგირება დამოუკიდებელ წარმომადგენელზე, რომელიც მოისმენს ყველას სურვილს და იპოვის ადგილს, რომელიც ყველას თანაბრად დააკმაყოფილებს. მაშინაც კი, თუ ვინმე შეეცდება, უარი თქვას, ან კომპანიის ნაწილი სხვა ადგილას შეიტყუოს, ის ჩაახშობს "აჯანყებას" იმის ხარჯზე, რომ მეგობრების უმეტესობა მას ენდობა.
Tendermint-ის მუშაობის პრინციპი ასევე შეიძლება შევადაროთ მსაჯის ქმედებებს სპორტული შეჯიბრის დროს. მისი ამოცანაა, ადევნოს თვალყური, რომ მოთამაშეებმა წესები არ დაარღვიონ და შეჯიბრებები სამართლიანად ჩატარდეს.
Tendermint ასეთივე დამოუკიდებელი "მსაჯია", რომელიც აკონტროლებს, რომ ქსელში არსებული ყველა კომპიუტერი ერთი და იგივე წესებით თამაშობდეს და ინფორმაცია, რომელსაც ისინი ეთანხმებიან, იყოს სამართლიანი და ნათელი.
პროტოკოლი აძლევს ნოდებს შესაძლებლობას, დეცენტრალიზებული გზით მიაღწიონ შეთანხმებას განაწილებული რეესტრის მიმდინარე მდგომარეობის შესახებ. ეს მნიშვნელოვანია ციფრული აქტივების მოძრაობის მონიტორინგისა და ინფორმაციის სიზუსტის უზრუნველსაყოფად. Tendermint აკვირდება, რომ ყველა კვანძი ერთსა და იმავე ინფორმაციას ამუშავებდეს, მაშინაც კი, თუ ზოგიერთი ვალიდატორი სათანადოდ არ მუშაობს, ან მოტყუებას ცდილობს.
სინქრონიზაცია მიიღწევა კონსენსუსის ალგორითმის მეშვეობით, რომელსაც ეწოდება Tendermint Core და რომელიც იძლევა გარანტიას, რომ ყველა კვანძი ტრანზაქციების იგივე თანმიმდევრობას იღებს. ამ ბირთვს ბლოკჩეინებთან ურთიერთქმედება მთავარი ქსელის შიგნით და მის მიღმაც შეუძლია. ის წარმოადგენს საფუძველს ნებისმიერი სისტემისთვის, რომელშიც ორი, ან მეტი განაწილებული რეესტრი ფუნქციონირებს.
Tendermint Core შეიძლება შევადაროთ პიცის მზა ცომს, რომელზეც საკუთარი სურვილისამებრ, ნებისმიერი პროდუქტის მოთავსებაა შესაძლებელი.
ეს ეხმარება დეველოპერებს, სწრაფად გაიარონ შრომატევადი ტექნიკური კონფიგურაციის ეტაპი და უშუალოდ dApps სამუშაო სივრცის შექმნაზე გადავიდნენ.
რამდენიმე ბლოკჩეინის სინქრონიზაციისთვის, Tendermint-ის ბირთვი იყენებს ალგორითმს, რომელსაც ეწოდება Byzantine Fault Tolerance (BFT), ან "ბიზანტიური დაზიანებამედეგობა".
რა არის BFT მარტივი სიტყვებით
ბიზანტიური დაზიანებამედეგობის (BFT) ალგორითმი არის სისტემის შიგნით შეთანხმების მიღწევის მეთოდი, მაშინაც კი, როდესაც მისი ზოგიერთი ნაწილი პროცესის ჩაშლას განზრახ ცდილობს.
წარმოვიდგინოთ, რომ დიდი სახლის მცხოვრებლებმა იპოვეს სარდაფის რუკა, სადაც განძია დამარხული და მის ძებნას გეგმავენ. მაგრამ არსებობს ეჭვი, რომ ზოგიერთი ბინადარი ნდობას არ იმსახურებს, ან ერთობლივად მუშაობას არ აპირებს. იმისათვის, რომ ძიების პატიოსანი მონაწილეები დარწმუნდნენ, რომ ყველაფერი გეგმის მიხედვით წარიმართება, ისინი ნიშნავენ რამდენიმე ადამიანს "ვალიდატორებად". ამ ადამიანებმა უნდა შეამოწმონ, დაცულია თუ არა ზოგადი წესები. თითოეული ვალიდატორი დანარჩენი ბინადრების წინაშე იქნება ანგარიშვალდებული და თუ მათი ანგარიშები დაემთხვევა, მაშინ ძებნას ყველა შეუდგება.
ანალოგიურად მუშაობს Tendermint Core-ის სისტემის ალგორითმიც. თითოეული ქსელის კვანძი სხვა ვალიდატორებს უგზავნის შეტყობინებებს ქსელის მდგომარეობის შესახებ და ახდენს მათ დუბლირებას საერთო ბლოკჩეინში. სხვა კვანძები ამ შეტყობინებებს იღებს და საკუთარ მონაცემებს ადარებს. თუ ვალიდატორების დიდი უმრავლესობა ერთსა და იმავე გადაწყვეტილებას ეთანხმება, მაშინ ის მიღებულად ჩაითვლება.
ბიზანტიური დაზიანებამედეგობის შესახებ უფრო ვრცლად ჩვენს სტატიაში წაიკითხეთ.
ალგორითმი BFT, რომელიც Tendermint Core-ის საფუძველს წარმოადგენს, შექმნილია პოტენციურად თაღლითური კვანძების მონაცემების დასამუშავებლად, რათა გარანტირებული იყოს ტრანზაქციების ერთიანი ისტორია და თავიდან იყოს აცილებული ორმაგი ხარჯვა.
რა პროექტები იყენებს პროტოკოლს Tendermint
პროტოკოლი Tendermint გამოყენებულია რამდენიმე ბლოკჩეინ პროექტში: Cosmos Network, Binance Chain და Kava.
1. Cosmos Network არის დამოუკიდებელი ბლოკჩეინების დეცენტრალიზებული ქსელი, რომლებსაც ერთმანეთთან ურთიერთქმედება პროტოკოლ Tendermint-ის მეშვეობით შეუძლიათ. მისი კონსენსუსის მექანიზმი იძლევა გარანტიას, რომ Cosmos-ის ქსელში ყველა ბლოკჩეინი შეთანხმებულია ერთსა და იმავე სამუშაო მდგომარეობაში, მაშინაც კი, თუ ქსელში არის გაუმართავი, ან მავნე კვანძები. ეს საშუალებას აძლევს დეველოპერებს, Cosmos-ის საფუძველზე შექმნან დეცენტრალიზებული აპლიკაციები (dApps) მაღალი წარმადობითა და მასშტაბირებით.
2. Binance Chain არის საჯარო ქსელი, რომელიც კრიპტოვალუტებით ვაჭრობისთვის გამოიყენება. ის კონსენსუსის მექანიზმს Tendermint კვანძების სწრაფი სინქრონიზაციის მისაღწევად იყენებს. ეს მნიშვნელოვანია მათი შეთანხმებისთვის ტრანზაქციის დამუშავების დროს. BFT-ს ალგორითმის გამოყენება ხელს უწყობს ორმაგი ხარჯვისა და სხვა თაღლითური ქმედებების პრევენციას.
3. Kava არის DeFi (დეცენტრალიზებული ფინანსები) პლატფორმა, რომელიც Tendermint პროტოკოლს ვალიდატორების შეთანხმებული და უსაფრთხო მუშაობისთვის იყენებს. პლატფორმა Kava მომხმარებლებს საშუალებას აძლევს, ისესხონ, გაასესხონ და ივაჭრონ კრიპტოვალუტური აქტივებით შუამავლების გარეშე.
ზოგადად, Tendermint Core კრიპტოპროექტებში მასშტაბური კონსენსუსის მექანიზმის უზრუნველსაყოფად გამოიყენება. ის იძლევა იმის გარანტიას, რომ კვანძების უმეტესობა მანიპულაციებისა და გატეხების მცდელობებს წინააღმდეგობას გაუწევს. ეს საშუალებას აძლევს დეველოპერებს, თავისუფლად დაწერონ კოდი dApps-ის ასამოქმედებლად, აპლიკაციების ჰაკერებისგან დაცვაზე ფოკუსირების გარეშე.
მაგრამ, Tendermint-ის მთავარი უპირატესობა მისი მაღალი გამტარუნარიანობაა. პროტოკოლს წამში ათასობით ტრანზაქციის დამუშავება შეუძლია და ამის წყალობით ის მაღალი წარმადობის აპლიკაციების შესაქმნელად შეუცვლელი დამხმარე საშუალებაა.
