რა არის კრიპტოანარქიზმი

კრიპტოანარქიზმს არ შეიძლება ეწოდოს პოლიტიკური ან იდეოლოგიური მოძრაობა. ის უფრო გარკვეული ღირებულებებისა და შეხედულებების ერთობლიობაა, რომელსაც მთავრობის საქმიანობით, ეკონომიკის ფუნქციონირების ამჟამინდელი სისტემითა და მონაცემთა, კაპიტალის, საქონლისა და სერვისების მოძრაობით უკმაყოფილო ადამიანთა ფართო წრე იზიარებს. 

 

ამერიკელი ეკონომისტის, უსმან ჩოხანის განმარტებით, კრიპტოანარქიზმი არის სოციალურ-პოლიტიკური და ეკონომიკური იდეოლოგია, რომელიც ორიენტირებულია როგორც პირადი ცხოვრების დაცვაზე, ასევე პიროვნების პოლიტიკურ და ეკონომიკურ თავისუფლებაზე. ამ მოძრაობის მხარდამჭერები იყენებენ კრიპტოგრაფიულ პროგრამულ უზრუნველყოფას კომპიუტერული ქსელებიდან ინფორმაციის გადაცემისა და მიღებისას, ასევე კერძო ფულადი გადარიცხვისას კონფიდენციალურობისა და უსაფრთხოებისთვის.

 

ტერმინი პირველად გაჩნდა 1988 წელს, როდესაც Intel-ის ერთ-ერთმა თანამშრომელმა ტიმოთი მეიმ გამოაქვეყნა "კრიპტოანარქისტის მანიფესტი", რომელშიც საუბრობდა საკუთარი ცხოვრების მართვის სწრაფვაზე ციფრული ტექნოლოგიებისა და სხვადასხვა დეცენტრალიზებული ინსტიტუტების მეშვეობით, მაგრამ რაც მთავარია, სახელმწიფოებისა და მთავრობების ჩარევის გარეშე.

 

კრიპტოანარქისტულმა ტექნოლოგიურმა პლატფორმამ ბევრი რამ გადმოიღო შიფროპანკების მოძრაობისგან, რომელიც გასული საუკუნის 70-80-იან წლებში ჩამოყალიბდა (რომლის წევრი, სხვათა შორის, ბიტკოინის შემქმნელი სატოში ნაკამოტოც იყო).

 

ეკონომიკური პლატფორმა დაფუძნებულია ავსტრიის ეკონომიკის სკოლისა და ანარქოკაპიტალისტების პოსტულატებზე, რომლებიც მხარს უჭერდნენ თავისუფალ ბაზარს სახელმწიფოს მონაწილეობის გარეშე. მათ მიაჩნდათ, რომ გადასახადები გამოძალვაა, ხოლო  ნებისმიერი მონოპოლია, თუნდაც სახელმწიფო, არის კონკურენტული ბრძოლის პირობებისა და თვითრეგულირების უნარის მქონე საქონლისა და მომსახურების თავისუფალი ბაზრის ფუნქციონირების დარღვევა.

 

კრიპტოანარქისტების იდეოლოგიური მოძრაობის მიზნებია:

 

თავისი თეორიის ძირითადი დებულებების კონტექსტში, კრიპტოანარქიზმი ანარქისტული იდეების საინტერესო ინტერპრეტაციას გვთავაზობს. ასე, მაგალითად, კრიპტოანარქიზმის მიმდევრებს მიაჩნიათ, რომ მათემატიკა (რომელზეც ბლოკჩეინი და ციფრული ტექნოლოგიებია დაფუძნებული) უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე ნორმები და კანონები, ამიტომ კრიპტოანარქიზმი უკვდავია და ყოველთვის აქტუალური იქნება. მთავრობის მეთვალყურეობისა და ნებისმიერი სხვა ჩარევისგან ადამიანების პირადი ცხოვრების დასაცავად, კრიპტოანარქისტები გვთავაზობენ კრიპტოგრაფიის (ქსელში მონაცემების დაშიფრვის საშუალებების) განვითარებას: ამგვარ მიდგომას, მათი აზრით, შეუძლია საზოგადოების სახელმწიფო ან კორპორაციული კონტროლისგან განთავისუფლება.

 

თავის მხრივ, ცენზურის სრული არარსებობა ხელს შეუწყობს კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლას, რომელმაც ფესვი გაიდგა მთელ სახელმწიფო, სამთავრობო და პოლიტიკურ წრეებსა და ხელისუფლების ინსტიტუტებში. ამ მიზნის მისაღწევად, მოძრაობის წევრები ქმნიან ცენზურისგან თავისუფალ ინტერნეტ პლატფორმებსა და სერვისებს, როგორიცაა Tor, I2P ან Freenet და  თავიანთ აქტივობებს მიმართავენ darknet-ისკენ (ცენზურისგან თავისუფალი ფარული ანონიმური ქსელი), სადაც მრავალი კრიპტოანარქისტული ფორუმის პოვნაა შესაძლებელი.

კრიპტოანარქიზმი არათუ არ ანელებს ტემპებს, არამედ ყოველდღიურად ზრდის მის მომხრეთა რიცხვს. ამას ხელს უწყობს კორუმპირებული მთავრობებისა და სახელმწიფო მონოპოლიების საქმიანობა. ცენტრალური ბანკების მონოპოლიამ არაუზრუნველყოფილი ფიატური ფულის გამოშვებაზე უკვე გამოიწვია რამდენიმე ეკონომიკური კრიზისი 21-ე საუკუნეში. უბრალოდ, გაიხსენეთ იპოთეკური ბუშტი, რომელიც 2008 წელს გასკდა და აბსოლუტურად ყველა ქვეყანას შეეხო. ამჟამად, სახელმწიფოების უმეტესობა ასევე განიცდის მორიგი ეკონომიკური კრიზისის გავლენას და რეცესიის ფაზაში შედის.

 

მას შემდეგ, რაც გასული საუკუნის შუა წლებში ქვეყნების უმეტესობის მთავრობებმა გააუქმეს „ოქროს სტანდარტი“, ეროვნულმა ფულადმა ერთეულებმა უზრუნველყოფა დაკარგა. ახლა ისინი მთავრობების მონოპოლიური ინსტრუმენტია, რომლის უკონტროლო გამოყენება იწვევს  მხოლოდ ინფლაციის მუდმივ ზრდასა და დევალვაციას, ასევე ეროვნული ფულადი ერთეულების მსყიდველუნარიანობის ყოველწლიურ შემცირებას.

მთავრობები და ცენტრალური ბანკები, რომლებიც კრიპტოვალუტების აკრძალვის მოწოდებით გამოდიან, მხოლოდ თავიანთი სისუსტის და უუნარობის დემონსტრირებას ახდენენ, როდესაც ცდილობენ კონტროლის დამყარებას ეკონომიკურ პროცესებზე, ინფლაციასა და დევალვაციაზე. ისინი იყენებენ გავლენის ძველ მონეტარულ ბერკეტებს, რომლებიც უფრო გასული საუკუნისთვისაა აქტუალური, ვიდრე თანამედროვეობისთვის. 

 

CBDC-ის გამოყენება არაფერს შეცვლის. ეს ციფრული კვაზი ვალუტა ფიატის იგივე პრობლემებს მიიღებს მემკვიდრეობით და ვერც არსებულ ეკონომიკურ პრობლემებს გადაჭრის, და ვერც  ისეთი დეცენტრალიზებული კრიპტოვალუტების პოზიციებს შეასუსტებს, როგორიცაა Bitcoin, ან Monero. ისინი ციფრული ემისიის „მოჭრის“ იაფ და მოხერხებულ იარაღად იქცევა და  მთავრობების ხარჯებს შეამცირებს (კორუფციული სქემების მეშვეობით საკუთარი მოქალაქეების კიდევ უფრო მეტად გასაძარცვად), მაგრამ სულ ესაა.

 

კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის იმიტაცია (და არა რეალური ბრძოლა), სახელმწიფოს მონოპოლია ფულის ემისიაზე, ბაზრის ფუნქციონირების წესების მუდმივი ცვალებადობა, მმართველი ელიტების სასარგებლოდ კაპიტალის გადანაწილების მიზნით, მხოლოდ გაზრდის კრიპტოანარქისტული მოძრაობის მხარდამჭერების რაოდენობას მთელს მსოფლიოში. თავიანთი უმოქმედობითა და არაკომპეტენტურობით, მთავრობებს დღითიდღე მივყავართ კლასიკური საბანკო სისტემისა და გაუფასურებული ფიატით ანგარიშსწორების კატასტროფამდე.

 

ადრე თუ გვიან, ეს გამოიწვევს ქვეყნების უმეტესობის განვითარების ვექტორის ცვლილებას ეკონომიკურ პროცესებზე სახელმწიფო გავლენის მინიმიზაციის მიმართულებით და დეცენტრალიზებულ მართვის პროცესებზე გადასვლას, მათ შორის, სახელმწიფო მართვისა და ფულის ემისიის სფეროში.

 

შეიცვალე, ან გაქრი!