ინტერვიუ კრიპტოგურუ სმარტკონტრაქტიჩთან
თქვენ იცნობთ მას, როგორც მეგაპოპულარული შოუს „Crypt is not for dummies“-ის ერთ-ერთ „ნიღბიან ექსპერტს“. გაეცანით დიდი ხნის ნანატრ ინტერვიუს
სმარტკონტრაქტიჩთან!
Gagarin News:
– კონტრაქტიჩ,სალამი! მადლობა,რომ დრო გამონახე ამ ინტერვიუსთვის! ჩვენ დიდი ხანია ველოდით შესაძლებლობას გაგვეცნო შენთვის ჩვენი მკითხველი არა Crypto Not For Dummies ფორმატში, სადაც ყველა როგორც ექსპერტს გიცნობთ. აქვე შეკითხვა: როგორ მოგწონთ Gagarin News? თუ ადევნებ თვალს ჩვენს პუბლიკაციებს?
სმარტკონტრაქტიჩი:
– სალამი,მადლობა! რა თქმა უნდა,ვადევნებ,ვიწონებ,ახლა კი კონტენტის შექმნაშიც გეხმარებით!
Gagarin News:
– ხანდახან ჩნდება განცდა, რომ იცი აბსოლუტურად ყველაფერი კრიპტოს შესახებ. გვითხარი, როგორ შეიტყვე პირველად მის შესახებ, საიდან დაიწყე და ზოგადად რას აკეთებდი კრიპტომდე?
სმარტკონტრაქტიჩი:
– ამის შესახებ პირველად სადღაც 2013 წელს გავიგე, ზუსტად პირველი ხარის ციკლის დროს. ჩემი ზოგიერთი მეგობარი იმ დროს უკვე მაინინგით იყო დაკავებული, კარგი ფული იშოვეს და საცხოვრებლად კუნძულებზე გადავიდნენ. ჩემი პირველი ბიტკოინები 2014 წელს ვიყიდე, სწრაფად დავხარჯე ისინი სხვადასხვა „სიკეთეებზე“ საიტებზე „dot onion“ განყოფილებებში (ე.წ. „ქვეინტერნეტში“), Silk Road-ის ანონიმურ აუქციონებზე, და მერე გარკვეული დროით ეს თემა მივივიწყე.
სადღაც 2016 წელს დავიწყე მუშაობა IT ინდუსტრიაში, დაკავებული ვიყავი გაყიდვებით და მარკეტინგით. 2017 წელს კვლავ დავბრუნდი კრიპტოში, ვიყიდე რამდენიმე Mining Rig და დავიწყე Ethereum Classic–ის, Pascal–ის მაინინგი, ნელ-ნელა ბირჟაზე ვაჭრობაც. იმ დროისთვის უკვე დიდი პრაქტიკული და თეორიული გამოცდილება მქონდა - მივხვდი, როგორაა მოწყობილი, როგორ მუშაობს. გარდა ამისა, იმ დროს განვითარების ჰაბში ვმუშაობდი, სადაც ბლოკჩეინის ტექნოლოგიაზე მოთხოვნების ბუმი იყო. ყველას, გაზიანი სასმლიდან დაწყებული loyalty application–ით დამთავრებული, სურდა ბლოკჩეინის საკუთარ თავზე მიბმა და ზოგჯერ გაუგებარიც კი იყო რატომ. კონსულტაცია გავუწიე ტოკენომიკის, go-to-market–ის სტრატეგიების, კონცეფციების, თეთრი ფურცლების და სხვა ათობით პროექტს.
ისე კი, კრიპტომდე კრამპს ვცეკვავდი ;-)
Gagarin News:
– ეფირიჩთან თქვენს დუეტში ვინ უფრო ერკვევა კრიპტოში?შენ თუ ის?
სმარტკონტრაქტიჩი:
– რთული სათქმელია. კარგად ვავსებთ ერთმანეთს,ეფირიჩი უფრო ტექნიკური სპეციალისტია,მე კი უფრო ბიზნესის სფეროდან ვარ. განსხვავებულები ვართ,მაგრამ სინერგია გამოდის,რომლის გამოც უყურებთ ჩვენს შოუს YouTube–ზე.
Gagarin News:
– როგორ შეაფასებდი დღევანდელი ბაზრის მდგომარეობას? განვითარების რა ეტაპზე ვართ, mass-adoption-ის კუთხით რა ხდება, რამდენად შორს ვართ?
სმარტკონტრაქტიჩი:
– ჩემი შეფასებით, ჯერჯერობით ბაზრის მდგომარეობა საკმაოდ ბუნდოვანია. უკვე ერთი თვეა “გვერდით” მივდივართ, ბევრი კი ბიტკოინის სადღაც 10000 დოლარამდე,და უფრო ქვემოთ ვარდნასაც კი ელოდება. პირადად მე მჯერა, რომ ასეთი დაცემა არ ხდება მსგავსი განწყობების შედეგად. დიახ, ახლა შტატებმა ცოტათი შეამცირეს სტამბის მუშაობა, მაგრამ მათ მალე არჩევნები აქვთ, ამიტომ სტამბის გახსნა მაინც მოუწევთ და ბაზრები, ნებით თუ უნებლიეთ, გაიზრდება - ბოლოს და ბოლოს, ფული ყოველთვის "ფულად" უნდა დარჩეს. და რაგორღაც უნდა გავუსწროთ ინფლაციას, არა?
რაც შეეხება დღევანდელ ვითარებას, მიმაჩნია, რომ ყველაფერი, რაც ხდება, გარემოებათა კომპლექსია. ასევე, არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ბაზრის ამოცანა ყოველთვის არის ის, რომ გაიძულოთ “სუსტი ხელით” გაყიდოთ, ამიტომ ბაზარი შეეცდება დაგარწმუნოთ, რომ ყველაფერი ცუდადაა, მოგატყუოთ.
Mass-adoption-ს რაც შეეხება, ეჭვი არ მეპარება, რომ ეს გარდაუვალია. და მე მჯერა, რომ ბიტკოინი ეღირება $100,000, 10-15 წელიწადის პერსპექტივაში კი თითო BTC მილიონიც ეღირება, ორიც და ათი მილიონი დოლარიც. ამიტომ, ეს უფრო ეხება სტრატეგიას, რომელიც ყველას უნდა ჰქონდეს. მაგრამ როგორი სტრატეგიაც არ უნდა გქონდეთ, არასოდეს გაყიდოთ “სუსტი ხელით”, იყავით წინდახედული და, რა თქმა უნდა, იყიდეთ მეტი, როცა კარგ ფასებს ნახავთ. ამისათვის კი ყოველთვის უნდა გქონდეთ USDT-ის გარკვეული ოდენობა თქვენს ბალანსზე.
Gagarin News:
– შენი აზრით,რა არის ყველაზე მაგარი,რაც კი ყოფილა კრიპტოში მოფიქრეებული და რეალიზებული?
სმარტკონტრაქტიჩი:
– ბევრი მაგარი რამ გაკეთდა, ამაზე ცალსახად პასუხის გაცემა რთულია. ბიტკოინი, იმ ფორმით, რა ფორმითაც ის გამოიგონეს და დანერგეს, მაგარია. ასევე ძალიან მაგარია EVM. დეცენტრალიზებული ფინანსების მთელი სფერო, NFT მაგარია.
ბლოკჩეინის თამაშები თამაშშიდა ეკონომიკითა და ტოკენებით - დიახ, ისინი ჯერ კიდევ შორს არიან პირობითი Call of Duty-ისა და World of Warcraft-ისგან განვითარების დონისა და წარმოების ხარისხის თვალსაზრისით. მაგრამ, ადრე თუ გვიან, გამოჩნდება რაღაც მაგარი თამაში საკუთარი ვალუტით, რომელიც მოთხოვნადი იქნება თავად პლატფორმის გარეთ და რომელიც გავლენას მოახდენს რეალურ ეკონომიკაზე. ჩემს ახალგაზრდობაშიც კი, ადამიანები 300-500 დოლარს შოულობდნენ, აუქციონზე რაღაც ტანსაცმლის გაყიდვით, რომლის ფარმინგიც სათამაშო სამყაროში ხდებოდა. მაგრამ ეს ყველაფერი რუხი და შავი სქემები იყო. ამიტომ, თუ ის მთლიანად "თეთრი" გახდება და თამაშშიდა ტოკენები ან NFT OpenSea-ს დონის მარკეტპლეისებზე გაიყიდება, ძალიან მაგარი იქნება.
Gagarin News:
– "რას ფიქრობ The Merge–ის შესახებ? როგორია შენი მოლოდინი? "სწორია" ეს გადასვლა,თუ არც ისე?"
სმარტკონტრაქტიჩი:
– რისკების სრულად და ბოლომდე შეფასება ჯერ ვერ მოვახერხე და ამაზე საკმაოდ ურთიერთგამომრიცხავი აზრები მაქვს. ერთის მხრივ, რა თქმა უნდა, კარგია, რომ საბოლოოდ გაიზარდა ქსელის გამტარუნარიანობა და, შესაძლოა, ტრანზაქციების ღირებულება შემცირდეს. მაგრამ ეს მაშინვე არ მოხდება,დრო დასჭირდება. მეორეს მხრივ, Proof-of-Work–ით იმას მაინც ვხვდებოდი,ღირებულება საიდან მოდის: ეს არის Money-Commodity-Money ტიპის სქემა, მაშინ,როდესაც Proof-of-Stake-ით სქემა Money-Money-Money გამოდის. ასე რომ, ჯერ კიდევ ვერ ვხვდები, რას უნდა ველოდოთ ამისგან.
დიახ,რა თქმა უნდა, ეთერეუმი მაქვს ჰოლდზე. მაგრამ ასევე მაქვს ბიტკოინიც,და ჩემი რეზერვების ნაწილი სტეიბლკოინებშია. ყველას ვურჩევ იგივეს გაკეთებას, როდესაც არ ხართ მიმდინარე მოვლენებში დარწმუნებული.
Gagarin News:
– ბევრს აწუხებს მარეგულირებლების მხრიდან ზომების გამკაცრება. როგორ ფიქრობ, აქვს თუ არა ცენტრალურ ხელისუფლებას ტექნიკური შესაძლებლობები კრიპტოს სფეროში განვითარებული აქტიური მოძრაობის შესაჩერებლად?
სმარტკონტრაქტიჩი:
– ცენტრალურმა ხელისუფლებამ შეიძლება შეზღუდოს თქვენი შესაძლებლობები ფიატურ ფულში გადაყვანის თვალსაზრისით. დღეს უკვე შეგიძლიათ შეიძინოთ სახლი კრიპტოვალუტით, მაგრამ არა ნებისმიერი და ყველა სახის საქონელსაც ვერ იყიდი. აქედან გამომდინარე, მათ შეუძლიათ გაგვირთულონ ცხოვრება ვირტუალურ და რეალურ ფულს შორის ხიდის დონეზე.
შტატებში მართლაც არსებობს ინიციატივა, რომელიც მიზნად ისახავს არასაბირჟო საფულეების (ანუ საფულეების, რომელთა პირად გასაღებებს მხოლოდ თქვენ ფლობთ) და პიროვნების ვინაობის დაკავშირებას. თუ ის განხორციელდება, მაშინ გაჩნდება თეთრი სიები სახელმწიფოს მიერ ვერიფიცირებული საფულეებით, რომლებზეც შესაძლებელი იქნება ბირჟებიდან თანხების გატანა, სადაც, თავის მხრივ, KYC ვერიფიკაციაც სავალდებულო იქნება. ამრიგად, თქვენ ყოველთვის დატოვებთ „ციფრულ კვალს“ და თქვენი კრიპტოს თვალის დევნება შესაძლებელი იქნება.
მაგრამ, პრინციპში ფულის ბუნებას რაც შეეხება (ანუ მათი გაცვლის ფუნქცია პრინციპით „ჩემი პროდუქტი – შენი კრიპტო“), მაშინ თუ მე, როგორც გამყიდველს, მომინდება მყიდველისგან ბიტკოინების მიღება, ამაში ხელს ვერავინ შემიშლის.
მეორეს მხრივ, თუ ჩვენი კრიპტო საზოგადოება მხარს უჭერს ისეთ ნათელ პრინციპებს, როგორიცაა ანონიმურობა და დეცენტრალიზაცია, სახელმწიფოებს აქვთ CBDC-ები, რომლებიც ამარტივებენ კონტროლს მონეტარულ პოლიტიკასა და ფულის ემისიაზე. მათ შეუძლიათ გასცენ გრანტები მოქმედების შეზღუდული ხანგრძლივობით და შემდეგ უბრალოდ გაანულონ ბალანსი შესაბამის საფულეზე. ან მათ სამართალდამცავების მოთხოვნით მომხმარებელთა საფულეზე სახსრების დაბლოკვაც არ გაუჭირდებათ. საგადასახადო პროცესების კონტროლი უფრო ადვილია. თითქმის შეუძლებელი იქნება „ჩრდილოვანი“ ან არასანქცირებული გარიგების განხორციელება.
ამ მხრივ, CBDC არაფრით განსხვავდება ჩვეულებრივი ბანკინგისგან. მაგრამ ცხოვრებაში არსებობს ნაღდი ფულიც. მას უშუალოდ თქვენ მაინც აკონტროლებთ.
Gagarin News:
– მესმის,რომ შენნაირ ადამიანებს არ უყვარს პროგნოზების გაკეთება. მაგრამ მაინც, როგორია შენი წარმოდგენით ბიტკოინის მაქსიმალური ფასის პოტენციალი?
სმარტკონტრაქტიჩი:
– ჩემი წარმოდგენით,თქვენს საკუთრებაში არსებული სადღაც 3 ბიტკოინი შეძლებს როგორც თქვენი,ისე მომდევნო თაობების ფინანსური პრობლემების გადაჭრას. და მაინც,ეს მხოლოდ ჰიპოთეზაა,რომლისაც მინდა მჯეროდეს.
Gagarin News:
– ის,რაც ახლა ხდება,დათვის ბაზარია?
სმარტკონტრაქტიჩი:
– მიმაჩნია, რომ ის, რაც ახლა ხდება, უბრალოდ ბაზარია, საუკეთესო გამოვლენით. და დანამდვილებით იმის თქმა, რომ ეს არის 100%-იანი დათვის ბაზარი - არა, ამას ვერ ვიტყვი. ჩვენ ახლა სადღაც განზე გავდივართ, ან „გვერდით“, როგორც კრიპტელები ამბობენ. იმიტომ, რომ როცა დანამდვილებით მიხვდები, რომ ეს არის დათვის ბაზარი, მაშინ ყველა “შორტ”–ში ჩადგება, არა? ბაზრების ვარდნა კი არ ხდება მაშინ , როდესაც ყველა ქვემოთ დგას.
Gagarin News:
– შენარჩუნებულია თუ არა ბულრანების მიბმა ბიტკოინის ჰალვინგებზე? თუ ჰალვინგებს არარ ექნება ასეთი მნიშვნელობა?
სმარტკონტრაქტიჩი:
– საერთოდ არ ვიტყოდი, რომ ბულრანები იმდენადაა დაკავშირებული ჰალვინგთან, რომ მათ შორის პირდაპირი პარალელის გავლება შეიძლება. დიახ, რა თქმა უნდა, ჰალვინგი ბიტკოინში ჩადებული ფუნდამენტური მექანიზმია. მაგრამ, ოდესმე ხომ აუცილებლად დადგება მომენტი, როდესაც ყველა ბიტკოინი მოპოვებული იქნება და მაინერების მიერ ფულის გამომუშავება მხოლოდ ტრანზაქციების მოსაკრებლებით მოხდება.
გაცილებით უფრო მნიშვნელოვანი ფაქტორია ბიტკოინის შეზღუდული ემისია, და მუდმივად მზარდი მოთხოვნა. ვფიქრობ, ბულრანების მიზეზიც სწორედ ესაა.
Gagarin News:
– არსებობს თუ არა ისეთი სფეროები ცხოვრებაში,ეკონომიკაში,პოლიტიკაში ან კიდევ სადმე,სადაც ბლოკჩეინ–ტექნოლოგიები ჯერ არ გამოიყენება,მაგრამ მათი საჭიროება არსებობს?
სმარტკონტრაქტიჩი:
– სინამდვილეში, ასეთი ბევრია. ესაა ღია რეესტრებიც,რეგისტრებიც,უძრავი ქონების სფერო,ლოჯისტიკური ჯაჭვების კონტროლი,ქარხნიდან მომხმარებლამდე მზა პროდუქციის რეალიზების კონტროლი და ასე შემდეგ. პრობლემა მხოლოდ ის არის,რომ ეს სფეროები ხსშირად სახელმწიფოსთანაა დაკავშირებული,რომელიც ტექნოლოგიების საკითხში მოუხერხებელია.
უმეტეს შემთხვევაში, სახელმწიფოს არ აინტერესებს საპილოტე პროექტები,მას სჭირდება გასაგები და სამუშაო გადაწყვეტილებები. ამიტომ,სამწუხაროდ, თანამდეროვე ცხოვრებაში ბლოკჩეინის მასობრივ გამოყენებამდე ჯერ კიდევ შორია.
Gagarin News:
– HODL- ჩვენი ყველაფერია? თუ ტრეიდინგი არაა შენთვის უცხო?
სმარტკონტრაქტიჩი:
– რაც უფრო დიდხანს ვარ საქმეში,მით უფრო ნაკლებს ვვაჭრობ. უნდა იცოდეთ,რომ ის სურათი,სადაც ადამიანი ნოუთბუკით ხელში სანაპიროზე ვაჭრობს და თან ქოქოსის წვენს მიირთმევს–მითია. არ გექნებათ ნორმალური ტრეიდინგი,თუნდაც ისეთი სამსახური გქონდეთ,რომელიც კრიპტოთემატიკასთან არაა დაკავშირებული.
ტრეიდინგში ფოკუსია საჭირო. დამატებით,ეს ძალიან დიდი ნერვების ფასად გიჯდება. ჩემი ტრეიდერი მეგობრები 30 წლის ასაკში უკვე ჭაღარები არიან. ისეთი ნაცნობი ტრეიდერები მყავდა,ვინც 60წლამდე ვერ იცოცხლა. პირადად ჩემთვის hodl უფრო მარტივია. აქტიური ქმედებების თვალსაზრისით კი, სხვა საქმეებიც მაქვს.
Gagarin News:
– რა თვისებები უნდა ჰქონდეს კრიპტოინვესტორს იმისათვის, რომ ამ სფეროში წარმატებისთვის აუცილებელი მინიმალური პირობები ჰქონდეს?
სმარტკონტრაქტიჩი:
– პირველ რიგში,ინვესტორს,ალბათ, ინვესტორს უნდა ჰქონდეს ანალიტიკური აზროვნება და ცოდნა, რათა შეძლოს დროულად მიიღოს სავაჭრო გადაწყვეტილებები და გააანალიზოს თავისი წარსული გამოცდილება. აქ, რა თქმა უნდა, იღბლის კარგი დოზაც გჭირდებათ.
და მთავარი, უნდა გქონდეთ სტრატეგია და ყოველთვის მას მიჰყვებოდეთ. სწორედ რომ სტრატეგიის შესაბამისას მოქმედება არ აძლევს ინვესტორს სუსტი ხელით გაყიდვის საშუალებას და უბიძგებს ყოველთვის დაელოდოს თავის ფასს. ბაზარი კი ყოველთვის შეეცდება სწორედ ამის გაკეთება გაიძულოთ - სუსტი ხელით გაყიდოთ.
და კიდევ ერთი რჩევა იქნება,არ ითამაშოთ მარჟინალური ვაჭრობით იქამდე,ვიდრე ვერ ერკვევით რა არის გასაკეთებელი.
Gagarin News:
– არსებული კრიპტოვალუტების რა პროცენტი მიგაჩნია ნამდვილ ნაგვად ?
სმარტკონტრაქტიჩი:
– სამწუხაროდ,დიდი პროცენტია. მოდით,ასე ვთქვათ:მე მჯერა ბიტკოინის და ბლოკჩეინ–პროექტების,სადაც არის EVM და სადაც სმარტ–კონტრაქტების შექმნა შეიძლება. ამას შეიძლება ჰქონდეს გამოყენების ვარიანტი. და პლუს ბირჟების ტოკენები. იმიტომ, რომ ისინი "ყიდიან ნიჩბებს" "ოქროს ციებ-ცხელების" დროს, ხალხი კი 24/7ვაჭრობს.
“კრიპტოპროექტების” უმეტესობა კი სულაც ბლოკჩეინისა და კრიპტოვალუტების გარეშეც შეძლებდა არსებობას (თუ ხვდებით,რასაც ვგულისხმობ).
Gagarin News:
– ძალიან დიდი მადლობა ინტერვიუსთვის! ვიცი,რომ ჩვენც,და ჩვენ მკითხველებსაც კიდევ გვექნება შენთან კითხვები. ეფირიჩთან ერთად შოუში უამრავ სასარგებლო საბაზისო ინფორმაციას სთავაზობთ ყველას, მაგრამ,აი ასე, გულახდილად საუბარი ჩვენთვის ძალიან საინტერესო იყო.!
სმარტკონტრაქტიჩი:
– აქ ვარ, დამიძახეთ, როდესაც დაგჭირდებით. კრიპტო უზარმაზარი სამყაროა,რომელსაც ერთი ინტერვიუ ვერასდროს მოიცავს.
Gagarin News-ის მკითხველებს ვუსურვებ გამოიყენონ როგორც ის ობიექტური უპირატესობები, რომლებსაც ეს თემა აძლევთ, ასევე იმ უნიკალური მომენტით, როდესაც ყველაფერი ჩვენს თვალწინ ვითარდება. თქვენ, როგორც პროფილური გამოცემა, კარგ საქმეს აკეთებთ პოპულარიზაციისთვის, ამიტომ მიხარია, რომ „გაგარინელების“ დიდ ოჯახში პარალელურ კურსს მივყვებით.
